Tag Archives: Global Warming

“Global warming? Hotter summers? Bring it on!” – Pam bod rhaid deall peryglon cynhesu byd-eang

Posted on Awst 3, 2020 | Gadael sylw

Mewn Vox Pops teledu adeg protestio mudiad XR / Gwrthryfel Difodiant y llynedd, ateb hyderus un gŵr ifanc i’r son am gynhesu byd-eang oedd, “Global warming? Hotter summers? Bring it on!”

Mae angen iddo fe, a phawb ohonom, ddeall peryglon y gwres cynyddol sy’n ein hwynebu.

Ar y dydd roedd y post hwn yn dechrau cael ei baratoi, roedd pobl y tywydd yn hyderus mai dyna fyddai  un o’r diwrnodau poethaf ers i recordiau ddechrau yn y DG. Ac yn wir, erbyn canol bore – pob ffenestr a drws yn ein cartref yn Nhreforys ar agor led y pen, a son am fynd i nofio yn y môr.

Ond, er y pleserau sy’n ein denu i’r traethau, mae gwyddonwyr yn rhybuddio’n daer mor fawr yw perygl cynhesu byd-eang. Eu neges syml yw bod Gorboethi yn gallu lladd, yn arbennig yr henoed a phobl ordew – ac fe ddylen ni gofio hyn, hyd yn oed ynghanol argyfwng Covid-19.

Dyma ddywed blog Uned Ymchwil Polisi Adnewyddiad ac Asesu Sefydliad Ymchwil Grantham: ‘Cyfeirir yn aml at gyfnodau Gorboeth fel ‘lladdwyr tawel.’  Efallai nad ydynt yn denu’r un sylw ag achosion brys eraill fel stormydd neu lifogydd, nac yn profi mor angheuol i boblogaeth â feirws pandemig.

‘Serch hynny, maen nhw’n achosi llawer o farwolaethau cynnar ynghyd â salwch; achosodd cyfnod Gorboeth difrifol haf 2003, dros ddwy fil o farwolaethau ychwanegol yn y DG.’

Mae Uned Ymchwil Grantham yn dadlau –

  • bod angen rhybuddion mwy cynnar am gyfnodau Gorboeth
  • ac y dylai rhybuddion gychwyn ar dymereddau îs na’r lefelau presennol sydd wedi’u hanelu at bobl holliach.

Mae’r WHO – Asiantaeth Iechyd y Byd – yn rhybuddio bod angen gweithredu ar frys. Mae’r perygl eisoes yn gwasgu arnom: ‘Yn 2003, bu farw 70,000 o bobl yn Ewrop o ganlyniad i ddigwyddiad [Gorboeth] Mehefin-Awst; yn 2010, gwelwyd 56,000 o farwolaethau ychwanegol yn ystod cyfnod Gorboeth 44 dydd yn Ffederasiwn Rwsia.’

Yn yr un modd, dywed yr Asiantaeth Amgylcheddol Ewropeaidd: ‘Mae hi bron yn sicr y bydd hyd, amlder a dwyster cyfnodau Gorboeth yn cynyddu yn y dyfodol.

‘Bydd y cynnydd hwn yn arwain at gynnydd sylweddol mewn marwolaethau dros y degawdau nesaf, yn arbennig mewn grwpiau o bobl fregus, os na chymerir mesurau addasu.’

Ond, ydy Rhif 10 Johnson / Cummings yn gwrando? Go brin. Nid llywodraeth i baratoi o flaen llaw ydy hon, ddim ar gyfer Brexit, ddim ar gyfer haint. A ddim ar gyfer tywydd poethach ’chwaith, mae’n ymddangos.

Cafodd y llywodraeth rybudd cryf yng nghanol 2019 gan Bwyllgor Newid Hinsawdd Senedd San Steffan. Yn ôl adroddiad y pwyllgor, does fawr o baratoi wedi bod i ddelio â pheryglon tymereddau uwch dros gyfnodau hirach:  ‘Dyw cartrefi ddim wedi’u haddasu ar gyfer y tymereddau uwch cyfredol neu yn y dyfodol, mae ’na ddiffyg ymwybyddiaeth o’r risg i iechyd gan dymereddau uchel mewn adeiladau, ac mae ’na ddiffyg cynllunio addas o ran gofal iechyd a chymdeithas.’

Mae’r peryglon ddaw trwy Gynhesu Byd-eang mor ddifrifol â’r rhai sydd wedi dod gyda Covid-19. Yn wir, wrth edrych ar yr effaith ar y systemau planedol cyfan, mae’r peryglon yn fwy difrifol. Parhau i ddarllen →

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Addysg Amgylcheddol, Newid Hinsawdd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , ,

Holl-bwysigrwydd Bonn – er absenoldeb y Gwadwr Newid Hinsawdd Trump

Posted on Tachwedd 7, 2017 | Gadael sylw

DIOLCH  i’r Cenhedloedd Unedig am y Gynhadledd Newid Hinsawdd sy’n cychwyn yn ninas Bonn yn yr Almaen heddiw – er yn gynhadledd gyda gwacter maint eliffant yn yr ystafell oherwydd absenoldeb yr Arlywydd Donald J Trump sy’n gwadu newid hinsawdd.

Dyma gyfarfod ar bwnc anferth o bwysig sy’n ein hatgoffa o’r cyd-destun hinsawdd i’r cyfan o’n bywydau – gan gynnwys i’r gwallgofrwydd gwleidyddol  sy’n cynnal rhyfeloedd ledled y Ddaear ar hyn o bryd gan chwalu bywydau miliynau o deuluoedd.

Ond, er bydd swyddogion llywodraeth America yn dal yn bresennol ar  ymylon y gynhadledd, bydd gwrthwynebiad Arlywydd yr Unol Daleithiau yn rhwym o effeithio ar ymateb rhai gwledydd. Gobeithio nid gormod.

Ar ddydd cyntaf Cynhadledd Newid Hinsawdd Bonn, Patricia Espinosa ar flaen criw o feicwyr ar ran COP23 gyda chynrychiolwyr yr Almaen a Fiji ar bob ochr iddi.

Nod y gynhadledd yw sicrhau gwireddu ar frys addewidion y 169 o lywodraethau – gan gynnwys yr Unol Daleithiau dan arweiniad goleuedig y cyn-Arlywydd Barack Obama – sydd wedi llofnodi Cytundeb Newid Hinsawdd Paris 2015. Addawodd y llywodraethau fynd ati i gyfyngu ar yr allyriadau CO2 sy’n codi trwy weithgarwch dynol i’r atmosffer er mwyn ffrwyno cynhesu byd-eang.

Os na lwyddir gyda’r nod honno, does dim amheuaeth ymysg gwyddonwyr y bydd miliynau mwy o bobl yn dioddef. Heb ots am na gwlad na diwylliant na hil na chrefydd na chryfder lluoedd arfog, mae hynny’n rhwym o ddigwydd wrth i  ganlyniadau enbyd newid hinsawdd ehangu ar garlam ar draws ein planed (ond gyda’r cyfoethog yn amddiffyn eu hunain, bid siwr).

Pobl ifanc yn cefnogi’r ymdrechion i warchod y Ddaear trwy Gynhadledd Bonn.

Wrth agor y gynhadledd heddiw, roedd Ysgrifennydd Gweithredol y Gynhadledd, Patricia Espinosa wedi atgoffa pawb o ba mor dyngedfennol yw hi fod llywodraethau’r byd yn gweithredu ar frys:

“Dyma’r 23ain Cynhadledd COP,” meddai, “ond dydyn ni erioed wedi cwrdd gydag ymdeimlad mor gryf o argyfwng. Mae miliynau o bobl o gwmpas y byd wedi diodde – ac yn dal i ddioddef – yn sgil digwyddiadau tywydd eithafol.

“Rydym yn tosturio wrthyn nhw, am eu teuluoedd, a’u dioddefaint.

“Ond y gwir yw mai efallai dim ond y cychwyn yw hwn – rhagflas o’r hyn sydd i ddod.

“Fel dywedodd Asiantaeth Meteoroleg y Byd ond ychydig ddyddiau yn ôl, mae’n debyg y bydd 2017 ymysg y tair blynedd poethaf i’w chofnodi.”

Roedd cyfeiriad Patricia Espinosa at adroddiad gwyddonwyr y WMO yn adlewyrchu cymaint o fraw sydd ymysg doethion y byd ar bwnc newid hinsawdd bellach.

Datgelodd y WMO mai 2016 oedd y flwyddyn boethaf i’w chofnodi, gyda lefel y CO2 yn yr atmosffer wedi codi i bwynt uchel newydd yn dilyn cynnydd oedd yn 50% yn fwy na chyfartaledd y 10 mlynedd diwethaf. Ar 403 darn y filiwn, mae CO2 yn yr awyr ar y lefel uchaf ers cyfnod y Pliocene, 3-5 miliwn o flynyddoedd yn ôl, pan oedd lefel y môr hyd at 20 medr yn uwch na heddiw. (Ac mae presenoldeb mwy o nwy methan yn yr atmosffer yn ffactor fwy peryglus eto fel nwy tŷ gwydr.) Parhau i ddarllen →

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Newid Hinsawdd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , ,

Yn nhawelwch llygad y storm – angen ysbryd Dartington a Schumacher

Posted on Medi 11, 2017 | 1 sylw

Wrth i ni ysgrifennu’r geiriau hyn, mae Corwynt anhygoel Irma yn rhuo trwy Florida, Corwynt enbyd Harvey newydd dawelu yn Texas a Louisiana, Corwynt bygythiol Jose yn ffurfio yn y Caribi – a dros 40 miliwn o bobl yn diodde’ yn sgil stormydd glaw a llifogydd anferth yn Nepal, Bangladash a’r India, lle mae dros 1,300 o bobl wedi marw.

Ond, medd swyddogion Llywodraeth yr Unol Daleithiau, peth ‘gwleidyddol’ yw i wyddonwyr America rybuddio mai dyma sydd i’w disgwyl o ganlyniad i effeithiau amrywiol cynhesu byd-eang a newid hinsawdd.

Yr eironi yw bod y swyddogion hynny a’u nod ar wireddu gobaith yr Arlywydd Trump o dorri ar yr arian sydd ar gael i gynnal a chadw a chryfhau amddiffynfeydd llifogydd.

Yn nhawelwch llygad y storm, cymerwn y cyfle i son am bobl gallach o lawer sydd wedi bod yn son ers cryn amser am amgenach a doethach ffordd i drin ein planed na’r Gwadwyr Trumpaidd.

Wrth aros am y newyddion terfynol ar ddifrod y chwalfa bresennol, dyma’ch gwahodd i ymuno â ni wrth ymweld â dau sefydliad sydd wedi bod yn flaenllaw yn y ‘mudiad gwyrdd’ ers llawer blwyddyn, sef Dartington Hall a Schumacher College.

Dartington Hall

Dartington Hall ger Totnes yn Nyfnaint.

Wedi teithio ar y trên o Abertawe oeddem, ryw bythefnos yn ôl, am wyliau bach yn nhref fach Totnes yn Nyfnaint. Tref gyda hen, hen hanes yw Totnes ynghanol dyffryn pert Afon Dart, rai milltiroedd o Dartmouth a’r môr. Ond roeddem yn gwybod am Totnes, hefyd, fel y dref gyntaf yng ngwledydd Prydain i ennill y teitl o fod yn Dre’ Trawsnewid / Transition Town, hynny yn 2005.

Ar sail syniadau’r mudiad hwnnw, mae pobl Totnes wedi bod yn gweithredu cynllun datblygu i geisio sicrhau bod eu cymuned yn aros yn llewyrchus wrth ddelio gyda lleihad adnoddau’r Ddaear ac effeithiau niweidiol newid hinsawdd. Cynllun, mewn geiriau eraill, i leihau eu hôl-troed ar y blaned wrth gryfhau mentrau lleol.

Felly, ar un bore hynod braf, fe droesom ni’n dau at lwybr ar lan Afon Dart gan ddechrau cerdded o hen bont Totnes i Dartington Hall. Ar y daith, daethom ar draws gored gydag Archimedes Screw yn cynhyrchu trydan glân –  un o’r mentrau sy’n adlewyrchu blaenoriaethau pobl y fro.

Wedi gadael yr afon a dringo’r llethrau trwy erddi coediog a blodeuog godidog yr ystâd, daethom i Dartington Hall ei hun. A, rhaid cyfaddef, cawsom ein swyno. Teuluoedd yn joio picnics ar y gwair. Ambell i berson ynghanol ymarferion Tai Chi. Eraill yn ymarfer gwacáu gwydrau o gwrw lleol. Miwsig yn atsain wrth i offerynwyr ymarfer ar gyfer cyngerdd yn y neuadd fawr.

Schumacher College

Coleg Schumacher ger pentref Dartington, Dyfnaint.

Yn yr ystafell groeso, cawsom ddysgu am hanes Dartington ers iddi ddod yn ganolfan i’r celfyddydau yn y 1920au. O’r cychwyn, bu’n denu artistiaid, athronwyr, llenorion, cerddorion a phenseiri o’r radd flaenaf o bob man yn y byd. <https://www.dartington.org/about/our-history/&gt;

Roedd Dartington yn ffrwythlon mewn sawl cyfeiriad gan arloesi ym meysydd amaethyddiaeth, coedwigaeth, addysg a chrefftau. Ac roedd parchu’r greadigaeth yn ganolog i’w ethos. Ym 1991, sefydlwyd Coleg Schumacher ar Ystad Dartington yn benodol er mwyn astudio a hyrwyddo syniadau E.F.Schumacher, athronydd ‘Small is Beautiful.’ Mae’r cyn-bennaeth Satish Kumar, sylfaenydd cylchgrawn Resurgence yn dal i ddarlithio yno o dro i dro, ac arweinwyr amgylcheddol fel Vandana Shiva yn ymweld o’r India. <http://www.resurgence.org/&gt;

Gyda hynny mewn golwg, aethom ymlaen o’r Plasty ei hun i gerdded i’r Coleg, gan basio gerddi llysiau a ffrwythau a ffarm organig ar y ffordd. A, chwarae teg, fel dau ddieithryn yn cyrraedd heb wahoddiad, cawsom groeso cynnes. Bellach mae’r coleg yn denu myfyrwyr o bell ac agos – roedd y person cyntaf gwrddon ni ymysg sawl un o Brazil – gan gynnig Graddau Meistr mewn pynciau ecolegol mewn perthynas gyda Phrifysgol Plymouth. <https://www.schumachercollege.org.uk/&gt;

Ac wedi galw yn y pentref i weld creadigaethau crefftwyr dawnus The Shops at Dartington, nôl a ni adref i’n gwesty yn Totnes. Deg milltir o gerdded iachus, braf yn Nyffryn Dart –  dydd o ysbrydoliaeth dan ddylanwad cenedlaethau o bobl sy’n caru’r Ddaear ac yn gosod cyd-fyw fel cyfeillion yn ganolog i fywydau dynolryw.

A’r neges yn llygad y storm? Os ydym i atal dinistr y corfforaethau cyfalafol pwerus a’u pwyslais ar fasnach ac elw, bydd angen llawer mwy o ysbryd Dartington a Choleg Schumacher yn ein plith.

1 Sylw

Cyhoeddwyd yn Addysg Amgylcheddol, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Yn y sinemau o18 Awst ymlaen: ‘An Inconvenient Sequel,Truth to Power’ – ffilm newydd Al Gore

Posted on Gorffennaf 31, 2017 | Gadael sylw

Pan fydd haneswyr y dyfodol yn adrodd sut yr achubwyd y Ddaear rhag bygythiad enfawr cynhesu byd-eang – fe welwch fod awel fach optimistaidd yn fy nghyffwrdd ar y funud, wn i ddim pam – bydd enw’r cyn-Is Arlywydd Americanaidd, Al Gore, ymysg yr uchaf ar eu rhestr o’r bobl berswadiodd dynoliaeth i osgoi’r dibyn amgylcheddol.

Mae hi’n 10 mlynedd bellach ers i luoedd ledled y byd gael eu syfrdanu gan ei ffilm, An Inconvenient Truth. Yn seiliedig ar ddarlith gyda sleidiau yr oedd Al Gore wedi bod yn ei chyflwyno ar bum cyfandir, doedd fawr neb yn disgwyl pa mor ddylanwadol y byddai’r ffilm wrth bwyntio at y peryglon mawr oedd yn wynebu’r blaned gan gynhesu byd-eang. Gan gynnwys Gore ei hun.

Ond dyna a fu. Roedd grym y ffeithiau am gynhesu byd-eang yn An Inconvenient Truth wedi ysbrydoli ton o weithgarwch rhyngwladol i leihau’r allyriadau nwyon oedd yn achosi ac yn gwaethygu newid hinsawdd (gyda Chytundeb Hinsawdd Paris, 2015, yn ganlyniad).

Al Gore, cyn-Is Arlywydd America: Bu’n annog pobl i ymygyrchu dros leihau allyriadau carbon am dros ddegawd.

Yn rhifyn cyfredol yr Observer (30.07.2017), mae’r newyddiadurwraig o Gaerdydd, Carole Cadwalladr, yn olrhain nid yn unig llwyddiant annisgwyl y ffilm, ond sut mae Al Gore wedi parhau heb arafu dim a’i genhadaeth i achub y byd.

Wrth wneud hynny, mae hi’n dangos sut mae Gore wedi gorfod gwrthsefyll corfforaethau ynni rhyngwladol sydd wedi  taflu arian yn gynyddol i geisio rhwystro twf y mudiadau amgylcheddol.

Gan adlewyrchu neges Naomi Klein yn ei llyfr This Changes Everything: Climate Change v Capitalism (Simon & Schuster, 2014), a Naomi Oreskes a Erik M. Conway yn Merchants of Doubt (Bloomsbury, 20010), mae Gore yn colbio’r cyfalafwyr rhyngwladol wrth siarad gyda Cadwalladr:

“Mae’r rhai sydd a gafael ar symiau mawr o arian a phwer noeth wedi gallu tanseilio pob rheswm a ffaith yn ystod [y prosesau] o lunio penderfyniadau cyhoeddus,” meddai.

“Y brodyr Koch yw noddwyr mwyaf gwadu newid hinsawdd. Ac er bod ExxonMobil yn honni eu bod wedi peidio, dydyn nhw ddim. Maen nhw wedi rhoi chwarter biliwn o ddoleri i grwpiau gwadu newid hinsawdd. Mae’n glir eu bod yn ceisio anablu ein gallu i ymateb i’r bygythiad hwn i’n bodolaeth.”

Ag yntau’n dal i annerch cyfarfodydd ac i siarad gydag arweinwyr gwleidyddol ledled y blaned, mae Al Gore hefyd wedi gweld yr angen i droi at ffilm eto er mwyn ceisio atal cryfder newydd y gwadwyr dan arweiniad Donald Trump. Yn wir, bu raid ail-olygu diwedd ei ffilm newydd wedi i Trump dynnu’r Unol Daleithiau allan o Gytundeb Hinsawdd Paris.

  • O 18 Awst ymlaen, bydd ffilm newydd Al Gore i’w gweld mewn sinemau ymhobman: An Inconvenient Sequel: Truth to Power.

Ar derfyn ei herthygl yn yr Observer, mae Carole Cadwalladr yn ein hannog bawb ohonom i fynd i weld ffilm: “Brexit, Trump, newid hinsawdd, cynhyrchwyr olew, arian tywyll, dylanwad Rwsiaidd, ymosodiad chwyrn ar ffeithiau, tystiolaeth, newyddiaduraeth, gwyddoniaeth, mae’r cyfan yn gysylltiedig. Gofynnwch Al Gore … I ddeall y realiti newydd yr ydym yn byw ynddo, rhaid i chi wylio An Inconvenient Sequel: Truth to Power.”

… Ac o son am ddathlu 10 mlwyddiant An Inconvenient Truth, cafodd cylchgrawn Y Papur Gwyrdd ei lansio 10 mlynedd yn ol hefyd,  mewn cyfarfod cyhoeddus ar faes Eisteddfod Genedlaethol Sir y Fflint yn 2007. Ie, dyna ganlyniad bach arall  i ffilm Al Gore!

 

 

 

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Newid Hinsawdd, Newyddiaduraeth, Pobl a Byd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , ,

Pobl Capel y Nant a Beicwyr Kenya – yn unol o blaid ynni glan

Posted on Mehefin 29, 2017 | Gadael sylw

Digon – am y tro – am ffolineb a pheryglon Brexit (y gobeithiwn na ddaw i fod) a Donald Trump (y gobeithiwn y ceir ffrwyn ar ei falais a’i ddifrod).

Yn lle’r bygythiadau hynny, rhoddwn ein pwyslais y tro hwn ar sut mae grwpiau o bobl gyffredin, gall, sy’n byw miloedd ar filoedd o’i gilydd, yn gweithio’n ymarferol i geisio ffrwyno bygythiad cynhesu byd-eang a newid hinsawdd.

Ond cyn symud ymlaen, mae angen nodi, er mor anhygoel ydyw, bod ffeithiau cynhesu byd-eang yn cael eu gwadu’n llwyr gan fudiadau Ceidwadol asgell-dde pwerus yn yr Unol Daleithiau a’r Deyrnas Gyfunol – gan Lywodraeth yr Arlywydd Donald Trump (er ei fod dan warchae cyfreithiol cynyddol) a’r Prif Weinidog (lleiafrifol ac efallai byr-hoedlog) Theresa May.

Mae gwenyn yn ogystal a phobl yn cael croeso gan welyau o flodau cynhenid yng Nghapel y Nant, Clydach, Abertawe. Nawr mae’r eglwys ar fin troi at drydan di-garbon a nwy carbon niwtral fel rhan o ymgyrch Newid Mawr Cymorth Cristnogol.

Mae’r ddau ohonyn nhw’n hollol hapus i gadarnhau hynny’n gyhoeddus: mae Trump wedi penodi pennaeth newydd ar Asiantaeth Amddiffyn yr Amgylchedd yr Amerig (sef yr EPA) sy’n gwadu newid hinsawdd,  ac sy’n ystyried bod elw ariannol yn bwysicach na gwarchod byd natur, ac mae Theresa May wedi penodi Michael Gove yn Weinidog Hinsawdd yn ei Llywodraeth leiafrifol newydd hi er ei fod yntau, hefyd, yn gwadu gwyddoniaeth cynhesu byd-eang.

Sut yn y byd bennodd y ddwy wlad hyn – yr Unol Daleithiau a’r Deyrnas Gyfunol – gyda llywodraethau mor hanesyddol o anghyfrifol? Ta waith …

Gweithgarwch sy’n cyplu Cymru gyda Kenya sydd gennym dan sylw yn y post hwn. Ac maen nhw’n cael eu cysylltu gan ymgyrch y Newid Mawr a ysgogwyd gan Gymorth Cristnogol.

Yma yng Nghymru, mae’r eglwys mae Charlotte a minnau’n aelodau ohono – arhoswch gyda ni, ffrindiau anffyddiol! – sef Capel y Nant, Clydach, Abertawe, ar fin newid ei chyflenwadau trydan a nwy o gwmnïau mawr, traddodiadol, llosgi carbon, i gwmni trydan di-garbon, nwy carbon-niwtral (rhannol organig) ac adnewyddol Good Energy.

Cymerwyd penderfyniad Capel y Nant i droi at Good Energy gan Gwrdd Eglwys heb yr un bleidlais yn erbyn. Dyma oedd ein hymateb i alwad ymgyrch y Newid Mawr i leihau ar ein hallyriadau carbon deuocsid ninnau i’r atmosffer.

Ledled y Deyrnas Gyfunol mae eglwysi eraill yn gweithredu yn yr un modd. A ledled y byd, mae mudiadau eraill o bobl werinol hefyd yn cydio yn yr awenau dan faner Newid Mawr Cymorth Cristnogol.

Felly, dyma ni’n troi o benderfyniad un grŵp o bobl yng Nghymru at griw arall o bobl ymhell i ffwrdd yn Kenya er mwyn gweld beth sy’n digwydd yno i warchod ein planed wrth i Etholiad Cyffredinol agosáu.

Fel gyda chymaint o wledydd sy’n cael eu ‘datblygu’, mae temtasiynau mawr i Kenya droi at losgi carbon fel ffynhonnell ynni. Mae Llywodraeth bresennol y wlad eisiau codi pwerdy glo newydd ar ynys arfordirol Lamu – sy’n un o Safleoedd Etifeddiaeth Byd-eang UNESCO – gan fewnforio glo o Dde’r Affrig.

Yn Kenya – aelodau’r Clean Energy Cycling Caravan yn teithio’r wlad yn ystod ymgyrch Etholiad Cyffredinol i ddadlau o blaid ynni adnewyddol, glan, o’r haul a’r gwynt, yn lle dechrau llosgi glo brwnt.
Llun: The Ecologist

Ond mae ymgyrchwyr amgylcheddol Kenya yn dadlau’n gryf y byddai hynny’n achosi llygredd ar Ynys Lamu, yn ychwanegu at allyriadau carbon i’r atmosffer gan chwalu gobeithion Cytundeb Hinsawdd Paris, ac yn golygu costau enbyd.

Yn wyneb y bygythiad hwnnw, mae aelodau a chefnogwyr grŵp y Clean Energy Cycling Caravan yn teithio’r wlad gyda’r neges mai’r ffordd gyflymaf i bobl Kenya gael ynni newydd yw trwy harneisio adnoddau naturiol y gwynt a’r haul y mae cymaint ohono gyda nhw eisoes. Byddai hefyd yn gyflymach ac yn rhatach o lawer, meddant, i godi paneli haul a thyrbinau gwynt na chreu strwythur enfawr tanwydd ffosil.

Mae’r Beicwyr yn annog etholwyr i gefnogi dyfodol o ynni glan i Kenya  wrth bleidleisio yn eu Hetholiad Cyffredinol ar Awst 8. Eu dadl yw y gellir sicr manteision datblygiad heb achosi’r difrod planedol a achoswyd dros gyfnod o 200 mlynedd gan wledydd ‘datblygedig’ hemisffer y gogledd. Mae’n bosibl i Kenya lamu ymlaen heb losgi carbon.

Na, dyw troi Capel y Nant, Cymru, yn ‘wyrdd’ ddim ar yr un raddfa â’r ymgyrch yn Kenya. Ond pobl gyffredin sydd wrthi yn y ddwy wlad. Ac mae arbenigwyr yn pwysleisio bod hynny’n ganolog o bwysig fel un o’r ffactorau hanfodol os oes gobaith o ostwng allyriadau carbon a ffrwyno cynhesu byd-eang.

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Newid Hinsawdd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , ,

Gwyddonwyr doeth yn herio Donald Trump anghyfrifol

Posted on Ebrill 23, 2017 | Gadael sylw

Ynghanol y gwallgofrwydd cyfoes ymysg gwleidyddion asgell-dde sy’n gwadu bodolaeth Cynhesu Byd-eang a Newid Hinsawdd, diolch o galon i’r miloedd di-ri’ o wyddonwyr gynhaliodd Orymdeithiau dros Wyddoniaeth mewn 600 o ddinasoedd ledled y byd ddoe, wrth nodi Dydd y Ddaear.

Roeddynt yn galw am barch i ymchwil wyddonol gan arbenigwyr ymhob maes yn wyneb y dilorni anghyfrifol gan Donald Trump yn America a chan wleidyddion mewn gwledydd eraill, fel y prif Brecsitwr gynt, Michael Gove, yn Lloegr.

Rhai o’r 10,000 o bobl fu’n gwrthdystio yn Berlin o blaid parch i wyddoniaeth. Roedd Berlin yn un o 600 o ddinasoedd lle bu protestio ar Ddydd y Ddaear. Llun: Stand With CEU/Twitter.

Yn benodol, roedd y protestwyr yn mynnu bod Cynhesu Byd-eang a Newid Hinsawdd yn fygythiadau difrifol i ddyfodol dynoliaeth a phatrymau naturiol eraill ein planed. Roedd angen iddynt wneud hyn gan fod gwadu Newid Hinsawdd wedi meddiannu uchel-fannau gwleidyddiaeth America, gwlad fwyaf pwerus y byd.

Mae Arlywydd newydd America, Donald Trump, yn bennaeth croch i benaethiaid corfforaethol sydd wedi bod yn ariannu’r gwadu hwn ers degawdau. Ei nod bellach, gyda’i holl rym fel Arlywydd, a’i anwybodaeth affwysol personol, yw dadwneud y gobaith a gawsom trwy benderfyniadau Cynhadledd Hinsawdd Paris, Rhagfyr 2015, dan arweiniad ei ragflaenydd fel Arlywydd, Barrack Obama.

O ganlyniad i’r gynhadledd honno, cytunodd ryw 200 o wledydd ei bod yn angenrheidiol ein bod yn cyfyngu ar godiadau tymheredd y Ddaear i ddim mwy na 1.5 gradd C uwch y lefelau ar ddechrau’r cyfnod diwydiannol os oes gobaith i fod o ffrwyno ar Gynhesu Byd-eang. Roeddent yn gytun bod rhaid cyfyngu ar frys ar allyriadau carbon deuocsid a achosir, e.e., gan losgi glo ac olew fel tanwydd.

Nawr mae’r cyfan yn y fantol wrth i Trump a’i griw honni mai ‘hoax’ yw’r gwaith enfawr gan wyddonwyr arbennigol dan arolygaeth y Cenhedlaeth Unedig sy’n rhybuddio am stormydd eithafol, codiadau mewn lefelau’r mor a datblygiadau enbyd eraill.

Tu hwnt i bob credinaeth, hefyd, yw bod Asiantaeth Gwarchod yr Amgylchedd Llywodraeth Ffederal yr Unol Daleithiau bellach dan reolaeth uwch swyddogion sy’n gwadu bod unrhyw angen gwarchod yr amgylchedd. Eu nod, yn llythrennol, yw atal gweithgareddau’r adran honno – gan roi rhwydd hynt i losgwyr carbon anghyfrifol fynd ati eto a thrwy lacio amrywiaeth o gyfyngiadau eraill ar ddifrodi systemau naturiol. Mae gwyddonwyr dan bwysau enbyd mewn sefyllfa felly.

Felly, ynghanol oes mor anghredadwy o annoeth, lle mae gwr di-ddysg fel Donald Trump yn gwadu pwysigrwydd gwyddoniaeth i les dynoliaeth, ysbrydoliaeth oedd gweld bod ugeiniau o filoedd o wyddonwyr gyda’r dewrder i brotestio yn erbyn ei ffolineb, gan gynnwys dan ei drwyn yn Washington DC.

Gobeithiwn y bydd parch i ymchwil wyddonol – ac i rybuddion gwyddonol – yn ad-feddiannu’r Ty Gwyn o ganlyniad i’r gwrthdystio grymus hwn. Go brin, ysywaeth, ond gobeithiwn serch hynny.

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Gwyddoniaeth, Newid Hinsawdd, Pobl a Byd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Pa obaith i’r Ddaear yn 2017? – Blwyddyn ffolineb enfawr Trump a Brexit

Posted on Ionawr 17, 2017 | Gadael sylw

MAE’R rhan fwyaf o’r bobl y cyfeirir atynt fel ‘amgylcheddwyr’ yn bobl optimistaidd. Rydym yn credu bod modd gwarchod y Ddaear rhag y difrod mae dynoliaeth yn ei achosi iddi. Dywedwn ‘y mwyafrif’, gan fod lleiafrif o amgylcheddwyr o’r farn nad yw hynny’n bosibl bellach, o ganlyniad i wadu ac oedi.

Fel arfer ar gychwyn blwyddyn newydd mae ’na deimlad cyffredin o obaith y bydd yr hyn a brofwn yn y misoedd sydd i ddod yn well na’r hyn a gawsom, y bydd yr hyn a wnawn yn well na’r hyn a wnaethom, ac y bydd pethau’n parhau i wella.

Pennaeth ExxonMobil Rex Tillerson yn cwrdd ag Arlywydd Rwsia, Vladimir Putin.

Pennaeth ExxonMobil Rex Tillerson yn cwrdd ag Arlywydd Rwsia, Vladimir Putin. Llun: premier.gov.ru/WikipediaCommons

Ond nid felly gyda 2017. Rydym yn cyfaddef ein bod yn mentro i’r flwyddyn newydd hon gan deimlo’n ofidus am yr hyn a fydd. Nid adlewyrchiad yw hynny o newid yn ein cred sylfaenol bod modd gweithredu i ffrwyno canlyniadau gwaethaf cynhesu byd-eang a newid hinsawdd. Ond bod Brexit a Trump yn ffolineb anferth a bygythiol fydd yn dwysau’r holl broblemau astrys, amrywiol sy’n ein hwynebu.

Er mor bizarre fydd gweld Donald J. Trump yn cael ei urddo’n Arlywydd yr Unol Daleithiau, mae ei benodiadau i’w brif swyddi llywodraethol eisoes wedi achosi syfrdan i lawer gan gael ei ddisgrifio fel “a cabinet of billionaires” gan y Seneddwr sosialaidd Bernie Sanders o Vermont. I amgylcheddwyr yn benodol, y dewisiad mwyaf syfrdanol gan Trump oedd cyflwyno Rex Tillerson, prif weithredwr corfforaeth olew ExxonMobil, i fod yn Ysgrifennydd Gwladol y wlad.

Fel pennaeth, bu Tillerson yn parhau â pholisi Exxon o wadu bodolaeth cynhesu byd-eang am flynyddoedd, gan guddio ymchwil mewnol oedd yn dangos bod y gorfforaeth yn gwybod bod y blaned yn cynhesu.

O ganlyniad, mae Tillerson – ‘Ysgrifennydd Tramor’ nesaf America – yn wynebu cyhuddiadau cyfreithiol gan awdurdodau taleithiol Massachusetts ac Efrog Newydd. Mae llys ym Massachusetts wedi gorchymyn ExxonMobil i gydweithredu ag ymchwiliad Twrne Cyffredinol y dalaith. Y nod yw darganfod a oedd y cwmni olew yn gwybod am effaith llosgi tanwyddau ffosil ar newid hinsawdd, ac wedi dweud celwydd wrth y cyhoedd a buddsoddwyr i guddio hynny. Parhau i ddarllen →

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , , , ,

Pwy sy’n dangos arweiniad call a chyfrifol i’r byd wrth i’r Ddaear boethi ar garlam?

Posted on Tachwedd 16, 2016 | Gadael sylw

Triawd o ddinasoedd. Dwy ohonynt yn brolio enwau cyfarwydd ledled y byd. Llefydd pwysig. Cynefinoedd y mawrion. Y drydedd yn adlais o’r cynfyd, hen werddon rywle yn unigeddau Morrocco, yn perthyn i’r gorffennol.

Gweinidog Tramor Morrocco, Salaheddine Mezour (chwith) a Gweindog Amgylcheddol Ffrainc, Segolene Royal (dde) yn lansio cynhadledd COP22 ym Marrakech

Gweinidog Tramor Morrocco, Salaheddine Mezour (chwith) a Gweinidog Amgylcheddol Ffrainc, Segolene Royal (dde) yn lansio cynhadledd COP22 ym Marrakech

Ond pa un sy’n gwneud cyfraniad call a chyfrifol at y Ddaear a’i phobl a’i holl fywyd naturiol yr wythnos hon? Dewiswch chi:

Washington? – Sioe Reality Arswydus gyda Donald Trump a’i gang o Wadwyr Newid Hinsawdd (“Twyll yw cynhesu byd-eang a grewyd gan y Tseineaid i ddinistrio economi  America”!) yn tramwyo coridorau’r Tŷ Gwyn – gan baratoi i lywodraethu gwlad fwyaf pwerus y byd.

Llundain? –  ‘Whitehall Farce’ gyda’r Pantomeim Dame Theresa May a’u clowniau Ceidwadol yn dychmygu y bydd Britannia – o ganlyniad i Ffolineb Enfawr Refferendwm Ewrop – yn hwylio’n ysblennydd eto ar donnau Masnach Rydd. Dim pryder am stormydd ffyrnicach cynhesu byd-eang.

Marrakech?  Marrakech? – Cynrychiolwyr 200 o wledydd y byd (gan gynnwys America’r Arlywydd Obama) yn paratoi i glymu gweithredoedd wrth Gytundeb Newid Hinsawdd Paris. Wedi clywed llefarydd Asiantaeth Hinsawdd y Byd yn rhybuddio bod 2016 yn debyg iawn i guro 2015 fel y flwyddyn boethaf ers i wyddonwyr ddechrau cofnodi tymheredd y byd. “Mae’r holl arwyddion yn goch,” meddai Omar Baddour o’r WMO wrth Gynhadledd Cop22, “Mae’r ffeithiau yno. Nawr yw’r amser i weithredu. Dydych chi ddim yn gallu negodi gyda deddfau ffiseg.”

I ninnau, fel chithau, siwr o fod, Marrakech sy’n cynrychioli gobaith i’r byd yr wythnos hon tra bod Washington a Llundain yn destun ofnau dwys oherwydd y gwallgofrwydd amrywiol sydd ar gerdded ynddynt.

A dyma un lle bach arall – llai o lawer hyd yn oed na Marrakech hir a balch ei hanes – ond lle sydd hefyd yn cynnal agweddau hanfodol o bwysig i ddyfodol dynoliaeth:

Standing Rock – Tiroedd hanesyddol cenedl y Sioux yng Ngogledd Dakota, yr Unol Daleithiau. Ers yn gynnar eleni, mae wedi bod yn destun ymrafael rhwng heddlu preifat arfog cwmni olew pwerus sydd am yrru pibell olew o Ogledd Dakota trwy Standing Rock ac ymlaen i ganolfan olew yn Illinois. Byddai hefyd yn gwthio trwy diroedd pobloedd cynhenid yr Arikara, y Mandan a’r Cheyenne Gogleddol. Mae’r Indiaid yn gwrthod, gan geisio gwarchod eu tiroedd am resymau diwylliannol a chrefyddol ac oherwydd y bygythiad i’w cyflenwad dŵr. Mae’r cwmni a’r asiantau wedi ceisio’u gwthio o’r neilltu gan ddefnyddio bwledi a chŵn ymosodol. Mae’r Sioux wedi cael eu trin yn anghyfiawn ac yn greulon. Ond mae eu hymgyrch yn ennill cefnogaeth gynyddol ledled y byd, a’r cwmni olew bellach dan bwysau.

Credwn fod Standing Rock, fel Marrakech, yr wythnos hon yn adlewyrchu’r mathau o agweddau sy’n hanfodol os ydym i lwyddo i ffrwyno newid hinsawdd a gwarchod y Ddaear er budd pobl a natur. Mae Washington a Llundain, ar y llaw arall, yn cynrychioli’r pwyslais ar rym a chyfoeth sy’n fygythiad i ni gyd.

Safwn gyda Standing Rock a Marrakech.

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Newid Hinsawdd

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Llifogydd cynhesu byd-eang yn bygwth cynlluniau Dinas Abertawe

Posted on Hydref 20, 2016 | Gadael sylw

Fe ddylen ni wedi bod yn ymateb ers amser maith i’r rhybuddion gwyddonol cynyddol am y niwed ddaw i bawb ohonom gyda chynhesu byd-eang. Ond cawsom ein hudo gan glochdar y Gwadwyr fu’n mynnu mai dychryn di-sail yw’r cyfan.

Ond bellach, mae gwleidyddion Abertawe – lle rydyn ni, cyhoeddwyr gwefan Y Papur Gwyrdd, yn byw – yn gorfod wynebu’r effeithiau niweidiol hynny. Mae cynghorwyr Dinas a Sir Abertawe wedi cael clywed bod sicrwydd llifogydd gan Afon Tawe a’r môr yn peryglu holl strategaeth ail-ddatblygu canol ein dinas. Yr  achos yw’r stormydd glaw ffyrnicach a’r codiadau yn lefel y môr sy’n ganlyniad i gynhesu byd-eang.

Ofnau bod lifogydd gan for ac afon yn bygwth cynlluniau mawr Cyngor Abertawe

Ofnau bod lifogydd gan for ac afon yn bygwth cynlluniau mawr Cyngor Abertawe

Yn benodol, gosodwyd adroddiad gerbron cabinet y cyngor sy’n rhybuddio y bydd llifogydd yn effeithio’n gynyddol trwy’r degawdau nesaf ar ardaloedd glannau Afon Tawe a’r Marina, safle Dewi Sant ger Canolfan Siopa’r Quadrant, Heol Ystumllwynarth a chartrefi ardal boblog Sandfields.

Mae tywod yn codi at lefel pier Afon Tawe ac yn aml yn cael ei chwythu i ffordd y Mwmbwls.

Mae tywod yn codi at lefel pier Afon Tawe ac yn aml yn cael ei chwythu i ffordd y Mwmbwls.

Mae’r goblygiadau yn bell-gyrhaeddol iawn i Abertawe.

“Yn y pendraw,” medd yr adroddiad, “fe fydd y risgiau [o lifogydd] yn atal datblygiad a buddsoddiad mewn nifer o brosiectau datblygu ac adfer allweddol ynghanol y ddinas.”

Mae swyddogion yn mynnu nad oes perygl yn y tymor byr, ond maen nhw’n gwneud yn glir bod y llifogydd yn mynd i ddigwydd a bod angen creu amddiffynfeydd i warchod dinas Abertawe (fel dinasoedd glan môr eraill ledled y blaned) rhag y dyfroedd.

Y cefndir lleol i hyn yw bod Cyngor Abertawe wedi bod wrthi’n trafod cynllun enfawr i gysylltu canol y ddinas gyda datblygiad newydd ar safle glan môr y Neuadd Sirol bresennol sydd i’w chwalu.

Cost y cynllun hwnnw fyddai £500 miliwn. Mae cryn heip wedi bod.

  • Ar safle Dewi Sant ynghanol Abertawe edrychir ymlaen at godi arena gyda 3,500 sedd ar gyfer achlysuron rhyngwladol, adeiladu tŵr newydd ar gyfer fflatiau mor uchel â’r Tŵr Meridien presennol, strydoedd siopa, tai bwyta, sinema, sgwâr cyhoeddus a chysylltiadau gwell â’r promenâd.
  • Ac ar safle Neuadd y Sir ar lan y môr, bwriedir codi mwy o eto o lefydd byw ac o dai bwyta.

Ond mae’r freuddwyd fawr hon bellach mewn perygl wrth i realiti effeithiau cynhesu byd-eang sobri gwleidyddion a datblygwyr. Parhau i ddarllen →

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Gwyddoniaeth, Newid Hinsawdd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , , ,

‘Profiad pen y mynydd’ gydag ynni glân ar Fynydd y Gwrhyd?

Posted on Mai 24, 2016 | Gadael sylw
Cefnogwyr fferm wynt Mynydd y Gwrhyd ar y safle gyda menter Awel Aman Tawe

Cefnogwyr fferm wynt Mynydd y Gwrhyd ar y safle gyda menter Awel Aman Tawe

Fe gethon ni brofiad pen y mynydd neithiwr, Charlotte a minnau’n rhan o griw hoff, gytun. Ond nid ‘profiad pen y mynydd’ fel byddai’r traddodiad capel yn edrych arno. Nid ymweliad yr ‘Ysbryd Glân’ gawson ni – am wn i – ond ninnau’n ymweld yn llawen â lleoliad Ynni Glân y dyfodol.

Peirianwyr Raymond Brown, Pen-y-bont ar Ogwr, yn esbonio'r gwaith i'r criw.

Peirianwyr Raymond Brown, Pen-y-bont ar Ogwr, yn esbonio’r gwaith i’r criw.

Roedden ni ar ben mynydd go iawn, sef Mynydd y Gwrhyd uwch Cwm Tawe. Ac roedd hi’n noson ysblennydd o hafaidd gyda golygfeydd ardderchog o’r copaon i’r môr. Fel cefnogwyr i fenter leol, gydweithredol Awel Aman Tawe, roedden ni’n cael ymweld â safle’r fferm wynt y bu’r fenter yn ymgyrchu i’w sefydlu ers 17 mlynedd. (Awel.coop)

Hywel gyda Dan McCallum, pennaeth Awel Aman Tawe.

Hywel, Y Papur Gwyrdd, gyda Dan McCallum, pennaeth Awel Aman Tawe.

Wrth i lafnau tyrbinau eraill droi’n osgeiddig yn yr awelon ar lethrau cyfagos, esboniodd y peirianwyr y cyfan i ni am brosiect Mynydd y Gwrhyd o’u safbwynt nhw. Gwthio ‘mlaen i baratoi’r safle maen nhw ar hyn o bryd, gan edrych ymlaen at gyrhaeddiad y ddau dyrbin o’r Almaen i borthladd Abertawe, at eu symud oddiyno i’r safle, at ddydd mawr codi’r tyrrau (gan obeithio, yn eironig, na fydd gormodedd o wynt), ac at ddydd cynhyrchu trydan glân, adnewyddol, am y tro cyntaf tua’r Nadolig.

Ond yn ogystal â’r peirianwyr o gwmni Raymond Brown o Ben-y-bont ar Ogwr, roedd swyddogion Menter Awel Aman Tawe o Gwmllynfell yno hefyd i’n croesawu fel buddsoddwyr. Ar y blaen oedd Dan McCallum ac Emily Hinshellwood, sef y ddau a fu’n ysbrydoli gweithgareddau Awel Aman Tawe ers y cychwyn – gan roi lle mor flaenllaw, gyda llaw, i’r iaith Gymraeg. Wrth ymladd y frwydr hir am ganiatad i godi’r fferm wynt, buon nhw’n gwthio ymlaen gyda phrosiectau ynni adnewyddol eraill gan osod paneli haul ar amrywiaeth o adeiladau lleol yng Nghwm Aman, Dulais a Thawe.

Bu’r frwydr hon am y fferm wynt yn hir oherwydd gwrthwynebiad criw cymharol fychan. Parhau i ddarllen →

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Newid Hinsawdd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , ,