Wrth i ni ysgrifennu’r geiriau hyn, mae Corwynt anhygoel Irma yn rhuo trwy Florida, Corwynt enbyd Harvey newydd dawelu yn Texas a Louisiana, Corwynt bygythiol Jose yn ffurfio yn y Caribi – a dros 40 miliwn o bobl yn diodde’ yn sgil stormydd glaw a llifogydd anferth yn Nepal, Bangladash a’r India, lle mae dros 1,300 o bobl wedi marw.
Ond, medd swyddogion Llywodraeth yr Unol Daleithiau, peth ‘gwleidyddol’ yw i wyddonwyr America rybuddio mai dyma sydd i’w disgwyl o ganlyniad i effeithiau amrywiol cynhesu byd-eang a newid hinsawdd.
Yr eironi yw bod y swyddogion hynny a’u nod ar wireddu gobaith yr Arlywydd Trump o dorri ar yr arian sydd ar gael i gynnal a chadw a chryfhau amddiffynfeydd llifogydd.
Yn nhawelwch llygad y storm, cymerwn y cyfle i son am bobl gallach o lawer sydd wedi bod yn son ers cryn amser am amgenach a doethach ffordd i drin ein planed na’r Gwadwyr Trumpaidd.
Wrth aros am y newyddion terfynol ar ddifrod y chwalfa bresennol, dyma’ch gwahodd i ymuno â ni wrth ymweld â dau sefydliad sydd wedi bod yn flaenllaw yn y ‘mudiad gwyrdd’ ers llawer blwyddyn, sef Dartington Hall a Schumacher College.
Dartington Hall ger Totnes yn Nyfnaint.
Wedi teithio ar y trên o Abertawe oeddem, ryw bythefnos yn ôl, am wyliau bach yn nhref fach Totnes yn Nyfnaint. Tref gyda hen, hen hanes yw Totnes ynghanol dyffryn pert Afon Dart, rai milltiroedd o Dartmouth a’r môr. Ond roeddem yn gwybod am Totnes, hefyd, fel y dref gyntaf yng ngwledydd Prydain i ennill y teitl o fod yn Dre’ Trawsnewid / Transition Town, hynny yn 2005.
Ar sail syniadau’r mudiad hwnnw, mae pobl Totnes wedi bod yn gweithredu cynllun datblygu i geisio sicrhau bod eu cymuned yn aros yn llewyrchus wrth ddelio gyda lleihad adnoddau’r Ddaear ac effeithiau niweidiol newid hinsawdd. Cynllun, mewn geiriau eraill, i leihau eu hôl-troed ar y blaned wrth gryfhau mentrau lleol.
Felly, ar un bore hynod braf, fe droesom ni’n dau at lwybr ar lan Afon Dart gan ddechrau cerdded o hen bont Totnes i Dartington Hall. Ar y daith, daethom ar draws gored gydag Archimedes Screw yn cynhyrchu trydan glân – un o’r mentrau sy’n adlewyrchu blaenoriaethau pobl y fro.
Wedi gadael yr afon a dringo’r llethrau trwy erddi coediog a blodeuog godidog yr ystâd, daethom i Dartington Hall ei hun. A, rhaid cyfaddef, cawsom ein swyno. Teuluoedd yn joio picnics ar y gwair. Ambell i berson ynghanol ymarferion Tai Chi. Eraill yn ymarfer gwacáu gwydrau o gwrw lleol. Miwsig yn atsain wrth i offerynwyr ymarfer ar gyfer cyngerdd yn y neuadd fawr.
Coleg Schumacher ger pentref Dartington, Dyfnaint.
Yn yr ystafell groeso, cawsom ddysgu am hanes Dartington ers iddi ddod yn ganolfan i’r celfyddydau yn y 1920au. O’r cychwyn, bu’n denu artistiaid, athronwyr, llenorion, cerddorion a phenseiri o’r radd flaenaf o bob man yn y byd. <https://www.dartington.org/about/our-history/>
Roedd Dartington yn ffrwythlon mewn sawl cyfeiriad gan arloesi ym meysydd amaethyddiaeth, coedwigaeth, addysg a chrefftau. Ac roedd parchu’r greadigaeth yn ganolog i’w ethos. Ym 1991, sefydlwyd Coleg Schumacher ar Ystad Dartington yn benodol er mwyn astudio a hyrwyddo syniadau E.F.Schumacher, athronydd ‘Small is Beautiful.’ Mae’r cyn-bennaeth Satish Kumar, sylfaenydd cylchgrawn Resurgence yn dal i ddarlithio yno o dro i dro, ac arweinwyr amgylcheddol fel Vandana Shiva yn ymweld o’r India. <http://www.resurgence.org/>
Gyda hynny mewn golwg, aethom ymlaen o’r Plasty ei hun i gerdded i’r Coleg, gan basio gerddi llysiau a ffrwythau a ffarm organig ar y ffordd. A, chwarae teg, fel dau ddieithryn yn cyrraedd heb wahoddiad, cawsom groeso cynnes. Bellach mae’r coleg yn denu myfyrwyr o bell ac agos – roedd y person cyntaf gwrddon ni ymysg sawl un o Brazil – gan gynnig Graddau Meistr mewn pynciau ecolegol mewn perthynas gyda Phrifysgol Plymouth. <https://www.schumachercollege.org.uk/>
Ac wedi galw yn y pentref i weld creadigaethau crefftwyr dawnus The Shops at Dartington, nôl a ni adref i’n gwesty yn Totnes. Deg milltir o gerdded iachus, braf yn Nyffryn Dart – dydd o ysbrydoliaeth dan ddylanwad cenedlaethau o bobl sy’n caru’r Ddaear ac yn gosod cyd-fyw fel cyfeillion yn ganolog i fywydau dynolryw.
A’r neges yn llygad y storm? Os ydym i atal dinistr y corfforaethau cyfalafol pwerus a’u pwyslais ar fasnach ac elw, bydd angen llawer mwy o ysbryd Dartington a Choleg Schumacher yn ein plith.
Y Papur Gwyrdd 