Rydym yn ysgrifennu’r geiriau hyn wrth i Brif Weinidog Ceidwadol San Steffan, Theresa May, baratoi i weithredu Erthygl 50. Ei nod yw rhwygo’r Deyrnas Gyfunol o’r Undeb Ewropeaidd. Dyna Lywodraeth asgell-dde yn gweithredu Brexit yn unol â dymuniad mudiad asgell-dde bach ond hynod gyfoethog UKIP.
Ac yn yr Unol Daleithiau, mae aelodau Gweriniaethol Cyngres yn cynnal eu Harlywydd asgell-dde, unbenaethol newydd, Donald Trump, gan achosi syfrdan a thristwch ddydd ar ôl dydd i ddinasyddion gwaraidd eu gwlad.
Ymysg y pethau sy’n gyffredin iddynt yw eu bod yn gwadu newid hinsawdd.
Mae mudiad amgylcheddol Americanaidd 350.org yn rhybuddio am y cysylltiad rhwng mudiadau asgell-dde led-led y byd â’r diwydiant tanwydd ffosil. Dyma’u rhybudd, a’u her:
Ar draws y blaned, mae ton o wleidyddion asgell-dde gyda thueddiadau unbenaethol wedi bod yn ennill grym – yn aml gan ddefnyddio ofn a chasineb i hybu tŵf y mudiadau sy’n eu cefnogi.
… Mae’r gwleidyddion hynny sy’n poeri casineb hefyd â thueddiad i boeri gwadiad newid hinsawdd, ac yn cadw cysylltiadau agos gyda’r diwydiant tanwydd ffosil. Dyw hyn ddim yn gyd-ddigwyddiad. Ar hyn o bryd mae’r diwydiant tanwydd ffosil a’u cefnogwyr pwerus ynghanol llywodraethau yn cynnal chwildroad asgell-dde byd-eang mewn ymdrech ffyrnig i ennill grym.
Ac â dweud y gwir, mae hyn wedi bod yn gweithio. Ar adegau mae’n teimlo fel ein bod yn symud i oes newydd o wleidyddiaeth dreisgar, beryglus: mae gwleidyddion sydd yng ngafael corfforaethau yn ennill grym ar bob cyfandir dan amodau amheus, ac yn ymosod yn filain ar fudiadau sy’n eu gwrthwynebu.
Ond, yn y pendraw, arwydd yw hyn bod y diwydiant tanwydd ffosil yn trengi – er yn brwydro. Mae’n frwydr hollol wallgo’ am rym ac elw gan ddiwydiant sy’n marw. Mae ynni adnewyddol yn fwy fforddadwy ac yn fwy hawdd ei gael nag erioed – diolch yn rhannol i ymgyrchu cadarnhaol i ffrwyno achosion newid hinsawdd gan bobl ar draws y blaned – [ac mae hyn yn] golygu bod dyddiau’r diwydiant wedi’u rhifo.
Mae mudiad 350.org yn mynnu bod cyfle gyda ni yn 2017 i atal tŵf dylanwad gwleidyddol y corfforaethau tanwydd ffosil. Ond mae hynny’n golygu bod rhai i ni wasgu’n galed i gyflymu’r trawsnewid i ynni adnewyddol yr haul, gwynt, dŵr a môr. Mae hynny’n angenrheidiol er mwyn dod â’r diwydiant llosgi carbon i ben cyn iddo achosi gormod eto o ddifrod i’r Ddaear.
Mae peryglon a thristwch Brexit, ac enbydrwydd gorffwyll Donald Trump yn gwasgu arnom. Ond cofiwn mai’r cyd-destun i’r cyfan yw bygythiad enfawr cynhesu byd-eang a newid hinsawdd. Rhaid atgoffa pawb o hynny.
- Am fwy o wybodaeth: https://350.org/
- Cyfeillion y Ddaear Cymru: http://www.foe.cymru/cy/gwirfoddoli
Y Papur Gwyrdd 