Tag Archives: Renewables

Angen dycnwch Awel Aman Tawe a dewrder Sioux Standing Rock

Fel buddsoddwyr a chefnogwyr i fudiad cymunedol cydweithredol Awel Aman Tawe, mae Charlotte a minnau’n falch iawn y bydd dau dyrbin gwynt Mynydd y Gwryd ger Pontardawe yn dod yn rhan o grid trydan Ynys Prydain o Ddydd Gwener, Rhagfyr 16, ymlaen.

Ar ben Mynydd y Gwryd, dau dyrbin newydd Awel Aman Tawe - yn eironig, yn ymyl hen waith glo brig.

Ar ben Mynydd y Gwryd, uwch Pontardawe, dau dyrbin gwynt newydd Awel Aman Tawe – symbolau o ynni glan ger safle hen waith glo brig.

Rydym yn llongyfarch Dan McCallum a’i dïm yng Nghwmllynfell ar y llwyddiant hwn. Buon nhw’n ymladd am flynyddoedd hir i godi’r tyrbinau yn wyneb arafwch a gwrthwynebiad gan awdurdodau cynllunio a chriw o feirniaid croch.

Neithiwr, cawsom fwynhau Cinio Nadolig a gynhaliwyd gan Awel Aman Tawe yn nhŷ bwyta George IV yng Nghwmtwrch Uchaf. Braf iawn oedd bod yn rhan o gynulliad ardderchog o bobl sydd mor effro i’r peryglon sy’n wynebu’r Ddaear o ganlyniad i Gynhesu Byd-eang. A braf iawn oedd clywed cymaint o Gymraeg yn cael ei siarad wrth i bobl ddod i adnabod ei gilydd.

Cam bach ond arwyddocaol yw llwyddiant Awel Aman Tawe. Dyma enghraifft o sut gall pobl Cymru ddod ynghyd yn eu cymunedau i ddechrau cynhyrchu trydan o ffynonellau di-garbon fel y gwynt, yr haul a dŵr. Mae grwpiau eraill ledled ein gwlad yn gweithio i’r un nod. Dymunwn iddynt hwy, hefyd, lwyddo – er y rhwystrau sydd o’u blaen.

Dyma newyddion da, yma yng Nghymru, wrth i’r flwyddyn ddod i ben o ran potensial gweithgarwch cymunedol. Gallwn ychwanegu at hynny lwyddiant cenedl frodorol y Sioux a’u cyfeillion yn Standing Rock, De Dakota, yr Unol Daleithiau. Wedi misoedd o ddioddef gan swyddogion diogelwch ymosodol, mae’r Sioux newydd ennill cefnogaeth yr Arlywydd Obama i’w hymgyrch i atal cynllwyn cwmni pwerus i wthio pibell olew dan eu tiroedd traddodiadol.

Mae lle i fod yn falch o lwyddiannau tebyg. Ond fe’u henillwyd mewn cyd-destun o ddatblygiadau annisgwyl ac amrywiol achosodd bryder gwirioneddol yn ystod 2016. Dyma flwyddyn, er enghraifft, sydd wedi cyflwyno Brexit a Donald Trump i dywyllu’n dyfodol, sydd wedi gweld militariaeth a dioddefaint dynol ar gynnydd enbyd, ac sydd wedi dangos yn ddi-ymwad bod effeithiau Cynhesu Byd-eang ar gynnydd brawychus.

Wrth gamu i 2017, cofiwn yr hen ymadrodd nad oes angen dim arall ar ddrygioni i lwyddo na bod pobl dda yn gwneud dim. Felly, i fynnu byd gwell, meddiannwn dycnwch Awel Aman Tawe yng Nghymru, a dewrder y Sioux yn Ne Dakota.

Dymunwn Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i bawb ohonoch!

Rhybudd Obama: Gallwn fod yn rhy hwyr gyda Newid Hinsawdd

“DYMA un o’r pynciau prin hynny sy’n golygu, oherwydd ei feintioli, oherwydd ei ehangder, os nad ydym yn ei gael yn iawn, efallai na fyddwn yn gallu ei droi ’nôl. A fyddwn ni ddim yn gallu addasu’n ddigonol. Mae’r fath beth â bod yn rhy hwyr pan ddaw hi i Newid Hinsawdd.”

Yr Arlywydd Barack Obama: "Nid problem i genhedlaeth arall yw Newid Hinsawdd."

Yr Arlywydd Barack Obama: “Nid problem i genhedlaeth arall yw Newid Hinsawdd.”

Dyna rybudd iasoer yr Arlywydd Barack Obama wrth gyhoeddi cynlluniau newydd i gwtogi ar allyriadau nwyon tŷ gwydr diwydiannau ynni yr Unol Daleithiau.

Cyfeirio oedd Arlywydd Obama at y ffaith bod llawer o wyddonwyr yn ofni mai Cynhadledd Newid Hinsawdd y Cenhedloedd Unedig ym Mharis – fis Rhagfyr nesaf – fydd y cyfle olaf i wledydd weithredu o ddifrif i ffrwyno cyfraniad dynoliaeth at y prosesau sy’n cynhesu’r Ddaear mor beryglus.

Rhybudd gwyddonwyr ers hir amser yw bod rhaid cyfyngu ar y codiad yn nhymheredd atmosffer y Ddaear – i lai na 2˚C o gymharu a lefelau cyn-ddiwydiannol.

Os gadawn i’r cynydd fynd yn uwch na 2˚C, yr ofn yw y bydd systemau naturiol y blaned yn troi’n anghyfeillgar iawn i ddynoliaeth. Mae cylchgrawn New Scientist am fis Awst yn dangos bod 4 allan o’r 5 prif astudiaethau arbennigol yn dangos ein bod eisoes wedi cyrraedd 1˚C yn uwch na’r ffigwr cyn-ddiwydiannol hwnnw (tua 1850-1899).

Mae’r disgwyl y bydd El Nino newydd y Môr Tawel yn profi’n anarferol o gryf eleni yn rheswm arall i gredu y bydd cynhesu’r Ddaear yn cyflymu. Disgwylir mai 2015 fydd y flwyddyn boethaf ers dechrau’r cyfnod diwydiannol (gan chwalu unwaith ac am byth yr honiadau dwl y daeth ‘Newid Hinsawdd i ben ym 1998’!).

Wrth baratoi at Gynhadledd Paris, felly, mae’r Arlywydd Obama wedi datgan ei fod am weld allyriadau nwyon tŷ gwydr yr Unol Daleithiau yn disgyn gan 32% erbyn 2030, o gymharu a lefelau 2005. Byddai hynny’n golygu cau cannoedd o bwerdai trydan sy’n llosgi glo a llawer iawn o byllau glo.

Yn naturiol, mae diwydiant glo America – a’u lobïwyr gwleidyddol – yn gandryll o wrthwynebus i’r cynllun. Felly, hefyd, ymgeiswyr Arlywyddol y Gweriniaethwyr sy’n gwadu newid hinsawdd. Beth bynnag am stormydd newid hinsawdd, mae America’n wynebu stormydd gwleidyddol chwerw iawn yn ôl patrwm cyfoes y wlad honno. Parhau i ddarllen

Hwnt ag yma ynghanol helyntion dynoliaeth a Daear

Y TRO hwn, post gyda nifer o bwyntiau cyfredol:

• Syfrdanu a thristáu wrth glywed bod yr Arlywydd Obama wedi caniatáu i gwmni Shell gynnal tyllu arbrofol am olew yn yr Arctig oddiar Alaska. Shell yn disgwyl llawer mwy o olew a nwy ym Mor Chukchi na Mor y Gogledd. Ergyd i obeithion am leihad mewn allyriadau carbon. Pob dymuniad da i’r bobl leol sy’n gwrthwynebu.

Pobl Seattle yn cynnal protest yn eu kayaks yn erbyn Shell sy'n bwriadu tyllu yn yr Arctig. Llun: N.Scott Trimble / Greenpeace USA 2015

Pobl Seattle yn cynnal protest yn eu kayaks yn erbyn Shell sy’n bwriadu tyllu yn yr Arctig. Llun: N.Scott Trimble / Greenpeace USA 2015

• Rhifyn 50 Mlwyddiant cylchgrawn Resurgence yn cynnwys dyfyniad gan Gwynfor Evans yn tanlinellu pwysigrwydd cymunedau bychain. Cafwyd y dyfyniad mewn erthygl gan Leopold Kohr yn rhifyn cyntaf y cylchgrawn ym Mai, 1966 – sef o fewn wythnosau i Gwynfor ddod yn AS cyntaf Plaid Cymru yn isetholiad Caerfyrddin.

• Ffieiddio wrth weld yn y Guardian bod corfforaethau amaeth-gemegol enfawr wedi bygwth y byddai TTIP (cynllun marchnata ‘rhydd’ sy’n cael ei drafod yn gyfrinachol rhwng yr UD a’r UE) yn gwrthwynebu unrhyw ymgais i gyfyngu ar blaladdwyr peryglus. Parhau i ddarllen

Dathlu paneli haul menter gydweithredol Egni

ROEDDEN ni’n falch iawn i fod yn rhan o ddathliad arwyddocaol iawn ym mhentref Banwen, ym mhen uchaf Cwm Dulais, ddoe – cwm sydd wedi ennill sylw byd-eang yn ddiweddar trwy ffilm Pride am y gefnogaeth gafodd glowyr lleol yn ystod streic 1984-5 gan griw o bobl hoyw o Lundain.
Ond nid am y ffilm enwog honno oedd ein dathliad.

Cwm glo clasurol Cymreig yw Cwm Dulais, yn glwstwr o bentrefi rhubanog yn disgyn o ymylon Bannau Brycheiniog i lawr at afon Nedd ger Aberdulais. Pentrefi fel Banwen, Onllwyn, Blaendulais, a’r Creunant yn rhesi???????????????????????Egni DOVE panelli goleuach 2?????????????????????????????????????????????????????????? o derasau hir, ond gydag ambell i McMansion ac ystadau bychain o dai moethus hynod annisgwyl, bellach, i’w gweld hefyd.

Cwm tipyn yn ddi-arffordd yw e, heb broffeil uchel, o leiaf hyd at ddyfodiad Pride. Ond fel cymaint o’n cymunedau, gadawyd Cwm Dulais hefyd yn waglaw wrth i’r diwydiant glo droi cefn.
Cofiwch, mae yng Nglofa Cefn Coed amgueddfa i adlewyrchu profiad ofnadwy’r diwydiant ynni a fu ( ‘Y lladd-dy’ oedd yr enw lleol ar bwll Cefn Coed). Ac mae peiriannau enfawr yn dal i rwygo’r glo brig o’r pridd ar y gwastadeddau uchel ger Banwen a Dyffryn Cellwen a Choelbren.
Ewch i’r cwm. Er y prydferthwch, does dim yn amlwg iawn i’w ddathlu. Tlodi’n amlwg. Dadfeiliad. Diweithdra’n uchel.

Ond wrth i ni yrru i fyny’r cwm, cofio oeddwn i sut roedd pobl y cymunedau hyn wedi codi’n uwch na’r amgylchiadau creulon a osodwyd arnynt yn ystod llanw a thrai’r diwydiant glo.
Dyna blwyfolion Eglwys St Margaret yng Nghreunant yn y 1950 a 60au yn gosod ffenestri lliw hynod gywrain yn waliau’r adeilad. Fe’u lluniwyd gan Celtic Studios, Abertawe, dan ysbrydoliaeth yr athrylith Howard Martin.

Dyna Dai Francis o’r Onllwyn yn llefarydd huawdl dros gomiwnyddiaeth rhyngwladol, yn arweinydd cryf i undeb y glowyr, ac yn Gymro Cymraeg twymgalon wthiodd gyda Glyn Williams i sefydlu Eisteddfod y Glowyr ym Mhorthcawl. Parhau i ddarllen