Tag Archives: amgylchedd

Holl-bwysigrwydd Bonn – er absenoldeb y Gwadwr Newid Hinsawdd Trump

Posted on Tachwedd 7, 2017 | Gadael sylw

DIOLCH  i’r Cenhedloedd Unedig am y Gynhadledd Newid Hinsawdd sy’n cychwyn yn ninas Bonn yn yr Almaen heddiw – er yn gynhadledd gyda gwacter maint eliffant yn yr ystafell oherwydd absenoldeb yr Arlywydd Donald J Trump sy’n gwadu newid hinsawdd.

Dyma gyfarfod ar bwnc anferth o bwysig sy’n ein hatgoffa o’r cyd-destun hinsawdd i’r cyfan o’n bywydau – gan gynnwys i’r gwallgofrwydd gwleidyddol  sy’n cynnal rhyfeloedd ledled y Ddaear ar hyn o bryd gan chwalu bywydau miliynau o deuluoedd.

Ond, er bydd swyddogion llywodraeth America yn dal yn bresennol ar  ymylon y gynhadledd, bydd gwrthwynebiad Arlywydd yr Unol Daleithiau yn rhwym o effeithio ar ymateb rhai gwledydd. Gobeithio nid gormod.

Ar ddydd cyntaf Cynhadledd Newid Hinsawdd Bonn, Patricia Espinosa ar flaen criw o feicwyr ar ran COP23 gyda chynrychiolwyr yr Almaen a Fiji ar bob ochr iddi.

Nod y gynhadledd yw sicrhau gwireddu ar frys addewidion y 169 o lywodraethau – gan gynnwys yr Unol Daleithiau dan arweiniad goleuedig y cyn-Arlywydd Barack Obama – sydd wedi llofnodi Cytundeb Newid Hinsawdd Paris 2015. Addawodd y llywodraethau fynd ati i gyfyngu ar yr allyriadau CO2 sy’n codi trwy weithgarwch dynol i’r atmosffer er mwyn ffrwyno cynhesu byd-eang.

Os na lwyddir gyda’r nod honno, does dim amheuaeth ymysg gwyddonwyr y bydd miliynau mwy o bobl yn dioddef. Heb ots am na gwlad na diwylliant na hil na chrefydd na chryfder lluoedd arfog, mae hynny’n rhwym o ddigwydd wrth i  ganlyniadau enbyd newid hinsawdd ehangu ar garlam ar draws ein planed (ond gyda’r cyfoethog yn amddiffyn eu hunain, bid siwr).

Pobl ifanc yn cefnogi’r ymdrechion i warchod y Ddaear trwy Gynhadledd Bonn.

Wrth agor y gynhadledd heddiw, roedd Ysgrifennydd Gweithredol y Gynhadledd, Patricia Espinosa wedi atgoffa pawb o ba mor dyngedfennol yw hi fod llywodraethau’r byd yn gweithredu ar frys:

“Dyma’r 23ain Cynhadledd COP,” meddai, “ond dydyn ni erioed wedi cwrdd gydag ymdeimlad mor gryf o argyfwng. Mae miliynau o bobl o gwmpas y byd wedi diodde – ac yn dal i ddioddef – yn sgil digwyddiadau tywydd eithafol.

“Rydym yn tosturio wrthyn nhw, am eu teuluoedd, a’u dioddefaint.

“Ond y gwir yw mai efallai dim ond y cychwyn yw hwn – rhagflas o’r hyn sydd i ddod.

“Fel dywedodd Asiantaeth Meteoroleg y Byd ond ychydig ddyddiau yn ôl, mae’n debyg y bydd 2017 ymysg y tair blynedd poethaf i’w chofnodi.”

Roedd cyfeiriad Patricia Espinosa at adroddiad gwyddonwyr y WMO yn adlewyrchu cymaint o fraw sydd ymysg doethion y byd ar bwnc newid hinsawdd bellach.

Datgelodd y WMO mai 2016 oedd y flwyddyn boethaf i’w chofnodi, gyda lefel y CO2 yn yr atmosffer wedi codi i bwynt uchel newydd yn dilyn cynnydd oedd yn 50% yn fwy na chyfartaledd y 10 mlynedd diwethaf. Ar 403 darn y filiwn, mae CO2 yn yr awyr ar y lefel uchaf ers cyfnod y Pliocene, 3-5 miliwn o flynyddoedd yn ôl, pan oedd lefel y môr hyd at 20 medr yn uwch na heddiw. (Ac mae presenoldeb mwy o nwy methan yn yr atmosffer yn ffactor fwy peryglus eto fel nwy tŷ gwydr.) Parhau i ddarllen →

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Newid Hinsawdd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , ,

Pobl Capel y Nant a Beicwyr Kenya – yn unol o blaid ynni glan

Posted on Mehefin 29, 2017 | Gadael sylw

Digon – am y tro – am ffolineb a pheryglon Brexit (y gobeithiwn na ddaw i fod) a Donald Trump (y gobeithiwn y ceir ffrwyn ar ei falais a’i ddifrod).

Yn lle’r bygythiadau hynny, rhoddwn ein pwyslais y tro hwn ar sut mae grwpiau o bobl gyffredin, gall, sy’n byw miloedd ar filoedd o’i gilydd, yn gweithio’n ymarferol i geisio ffrwyno bygythiad cynhesu byd-eang a newid hinsawdd.

Ond cyn symud ymlaen, mae angen nodi, er mor anhygoel ydyw, bod ffeithiau cynhesu byd-eang yn cael eu gwadu’n llwyr gan fudiadau Ceidwadol asgell-dde pwerus yn yr Unol Daleithiau a’r Deyrnas Gyfunol – gan Lywodraeth yr Arlywydd Donald Trump (er ei fod dan warchae cyfreithiol cynyddol) a’r Prif Weinidog (lleiafrifol ac efallai byr-hoedlog) Theresa May.

Mae gwenyn yn ogystal a phobl yn cael croeso gan welyau o flodau cynhenid yng Nghapel y Nant, Clydach, Abertawe. Nawr mae’r eglwys ar fin troi at drydan di-garbon a nwy carbon niwtral fel rhan o ymgyrch Newid Mawr Cymorth Cristnogol.

Mae’r ddau ohonyn nhw’n hollol hapus i gadarnhau hynny’n gyhoeddus: mae Trump wedi penodi pennaeth newydd ar Asiantaeth Amddiffyn yr Amgylchedd yr Amerig (sef yr EPA) sy’n gwadu newid hinsawdd,  ac sy’n ystyried bod elw ariannol yn bwysicach na gwarchod byd natur, ac mae Theresa May wedi penodi Michael Gove yn Weinidog Hinsawdd yn ei Llywodraeth leiafrifol newydd hi er ei fod yntau, hefyd, yn gwadu gwyddoniaeth cynhesu byd-eang.

Sut yn y byd bennodd y ddwy wlad hyn – yr Unol Daleithiau a’r Deyrnas Gyfunol – gyda llywodraethau mor hanesyddol o anghyfrifol? Ta waith …

Gweithgarwch sy’n cyplu Cymru gyda Kenya sydd gennym dan sylw yn y post hwn. Ac maen nhw’n cael eu cysylltu gan ymgyrch y Newid Mawr a ysgogwyd gan Gymorth Cristnogol.

Yma yng Nghymru, mae’r eglwys mae Charlotte a minnau’n aelodau ohono – arhoswch gyda ni, ffrindiau anffyddiol! – sef Capel y Nant, Clydach, Abertawe, ar fin newid ei chyflenwadau trydan a nwy o gwmnïau mawr, traddodiadol, llosgi carbon, i gwmni trydan di-garbon, nwy carbon-niwtral (rhannol organig) ac adnewyddol Good Energy.

Cymerwyd penderfyniad Capel y Nant i droi at Good Energy gan Gwrdd Eglwys heb yr un bleidlais yn erbyn. Dyma oedd ein hymateb i alwad ymgyrch y Newid Mawr i leihau ar ein hallyriadau carbon deuocsid ninnau i’r atmosffer.

Ledled y Deyrnas Gyfunol mae eglwysi eraill yn gweithredu yn yr un modd. A ledled y byd, mae mudiadau eraill o bobl werinol hefyd yn cydio yn yr awenau dan faner Newid Mawr Cymorth Cristnogol.

Felly, dyma ni’n troi o benderfyniad un grŵp o bobl yng Nghymru at griw arall o bobl ymhell i ffwrdd yn Kenya er mwyn gweld beth sy’n digwydd yno i warchod ein planed wrth i Etholiad Cyffredinol agosáu.

Fel gyda chymaint o wledydd sy’n cael eu ‘datblygu’, mae temtasiynau mawr i Kenya droi at losgi carbon fel ffynhonnell ynni. Mae Llywodraeth bresennol y wlad eisiau codi pwerdy glo newydd ar ynys arfordirol Lamu – sy’n un o Safleoedd Etifeddiaeth Byd-eang UNESCO – gan fewnforio glo o Dde’r Affrig.

Yn Kenya – aelodau’r Clean Energy Cycling Caravan yn teithio’r wlad yn ystod ymgyrch Etholiad Cyffredinol i ddadlau o blaid ynni adnewyddol, glan, o’r haul a’r gwynt, yn lle dechrau llosgi glo brwnt.
Llun: The Ecologist

Ond mae ymgyrchwyr amgylcheddol Kenya yn dadlau’n gryf y byddai hynny’n achosi llygredd ar Ynys Lamu, yn ychwanegu at allyriadau carbon i’r atmosffer gan chwalu gobeithion Cytundeb Hinsawdd Paris, ac yn golygu costau enbyd.

Yn wyneb y bygythiad hwnnw, mae aelodau a chefnogwyr grŵp y Clean Energy Cycling Caravan yn teithio’r wlad gyda’r neges mai’r ffordd gyflymaf i bobl Kenya gael ynni newydd yw trwy harneisio adnoddau naturiol y gwynt a’r haul y mae cymaint ohono gyda nhw eisoes. Byddai hefyd yn gyflymach ac yn rhatach o lawer, meddant, i godi paneli haul a thyrbinau gwynt na chreu strwythur enfawr tanwydd ffosil.

Mae’r Beicwyr yn annog etholwyr i gefnogi dyfodol o ynni glan i Kenya  wrth bleidleisio yn eu Hetholiad Cyffredinol ar Awst 8. Eu dadl yw y gellir sicr manteision datblygiad heb achosi’r difrod planedol a achoswyd dros gyfnod o 200 mlynedd gan wledydd ‘datblygedig’ hemisffer y gogledd. Mae’n bosibl i Kenya lamu ymlaen heb losgi carbon.

Na, dyw troi Capel y Nant, Cymru, yn ‘wyrdd’ ddim ar yr un raddfa â’r ymgyrch yn Kenya. Ond pobl gyffredin sydd wrthi yn y ddwy wlad. Ac mae arbenigwyr yn pwysleisio bod hynny’n ganolog o bwysig fel un o’r ffactorau hanfodol os oes gobaith o ostwng allyriadau carbon a ffrwyno cynhesu byd-eang.

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Newid Hinsawdd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , ,

Gwyddonwyr doeth yn herio Donald Trump anghyfrifol

Posted on Ebrill 23, 2017 | Gadael sylw

Ynghanol y gwallgofrwydd cyfoes ymysg gwleidyddion asgell-dde sy’n gwadu bodolaeth Cynhesu Byd-eang a Newid Hinsawdd, diolch o galon i’r miloedd di-ri’ o wyddonwyr gynhaliodd Orymdeithiau dros Wyddoniaeth mewn 600 o ddinasoedd ledled y byd ddoe, wrth nodi Dydd y Ddaear.

Roeddynt yn galw am barch i ymchwil wyddonol gan arbenigwyr ymhob maes yn wyneb y dilorni anghyfrifol gan Donald Trump yn America a chan wleidyddion mewn gwledydd eraill, fel y prif Brecsitwr gynt, Michael Gove, yn Lloegr.

Rhai o’r 10,000 o bobl fu’n gwrthdystio yn Berlin o blaid parch i wyddoniaeth. Roedd Berlin yn un o 600 o ddinasoedd lle bu protestio ar Ddydd y Ddaear. Llun: Stand With CEU/Twitter.

Yn benodol, roedd y protestwyr yn mynnu bod Cynhesu Byd-eang a Newid Hinsawdd yn fygythiadau difrifol i ddyfodol dynoliaeth a phatrymau naturiol eraill ein planed. Roedd angen iddynt wneud hyn gan fod gwadu Newid Hinsawdd wedi meddiannu uchel-fannau gwleidyddiaeth America, gwlad fwyaf pwerus y byd.

Mae Arlywydd newydd America, Donald Trump, yn bennaeth croch i benaethiaid corfforaethol sydd wedi bod yn ariannu’r gwadu hwn ers degawdau. Ei nod bellach, gyda’i holl rym fel Arlywydd, a’i anwybodaeth affwysol personol, yw dadwneud y gobaith a gawsom trwy benderfyniadau Cynhadledd Hinsawdd Paris, Rhagfyr 2015, dan arweiniad ei ragflaenydd fel Arlywydd, Barrack Obama.

O ganlyniad i’r gynhadledd honno, cytunodd ryw 200 o wledydd ei bod yn angenrheidiol ein bod yn cyfyngu ar godiadau tymheredd y Ddaear i ddim mwy na 1.5 gradd C uwch y lefelau ar ddechrau’r cyfnod diwydiannol os oes gobaith i fod o ffrwyno ar Gynhesu Byd-eang. Roeddent yn gytun bod rhaid cyfyngu ar frys ar allyriadau carbon deuocsid a achosir, e.e., gan losgi glo ac olew fel tanwydd.

Nawr mae’r cyfan yn y fantol wrth i Trump a’i griw honni mai ‘hoax’ yw’r gwaith enfawr gan wyddonwyr arbennigol dan arolygaeth y Cenhedlaeth Unedig sy’n rhybuddio am stormydd eithafol, codiadau mewn lefelau’r mor a datblygiadau enbyd eraill.

Tu hwnt i bob credinaeth, hefyd, yw bod Asiantaeth Gwarchod yr Amgylchedd Llywodraeth Ffederal yr Unol Daleithiau bellach dan reolaeth uwch swyddogion sy’n gwadu bod unrhyw angen gwarchod yr amgylchedd. Eu nod, yn llythrennol, yw atal gweithgareddau’r adran honno – gan roi rhwydd hynt i losgwyr carbon anghyfrifol fynd ati eto a thrwy lacio amrywiaeth o gyfyngiadau eraill ar ddifrodi systemau naturiol. Mae gwyddonwyr dan bwysau enbyd mewn sefyllfa felly.

Felly, ynghanol oes mor anghredadwy o annoeth, lle mae gwr di-ddysg fel Donald Trump yn gwadu pwysigrwydd gwyddoniaeth i les dynoliaeth, ysbrydoliaeth oedd gweld bod ugeiniau o filoedd o wyddonwyr gyda’r dewrder i brotestio yn erbyn ei ffolineb, gan gynnwys dan ei drwyn yn Washington DC.

Gobeithiwn y bydd parch i ymchwil wyddonol – ac i rybuddion gwyddonol – yn ad-feddiannu’r Ty Gwyn o ganlyniad i’r gwrthdystio grymus hwn. Go brin, ysywaeth, ond gobeithiwn serch hynny.

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Gwyddoniaeth, Newid Hinsawdd, Pobl a Byd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Pa obaith i’r Ddaear yn 2017? – Blwyddyn ffolineb enfawr Trump a Brexit

Posted on Ionawr 17, 2017 | Gadael sylw

MAE’R rhan fwyaf o’r bobl y cyfeirir atynt fel ‘amgylcheddwyr’ yn bobl optimistaidd. Rydym yn credu bod modd gwarchod y Ddaear rhag y difrod mae dynoliaeth yn ei achosi iddi. Dywedwn ‘y mwyafrif’, gan fod lleiafrif o amgylcheddwyr o’r farn nad yw hynny’n bosibl bellach, o ganlyniad i wadu ac oedi.

Fel arfer ar gychwyn blwyddyn newydd mae ’na deimlad cyffredin o obaith y bydd yr hyn a brofwn yn y misoedd sydd i ddod yn well na’r hyn a gawsom, y bydd yr hyn a wnawn yn well na’r hyn a wnaethom, ac y bydd pethau’n parhau i wella.

Pennaeth ExxonMobil Rex Tillerson yn cwrdd ag Arlywydd Rwsia, Vladimir Putin.

Pennaeth ExxonMobil Rex Tillerson yn cwrdd ag Arlywydd Rwsia, Vladimir Putin. Llun: premier.gov.ru/WikipediaCommons

Ond nid felly gyda 2017. Rydym yn cyfaddef ein bod yn mentro i’r flwyddyn newydd hon gan deimlo’n ofidus am yr hyn a fydd. Nid adlewyrchiad yw hynny o newid yn ein cred sylfaenol bod modd gweithredu i ffrwyno canlyniadau gwaethaf cynhesu byd-eang a newid hinsawdd. Ond bod Brexit a Trump yn ffolineb anferth a bygythiol fydd yn dwysau’r holl broblemau astrys, amrywiol sy’n ein hwynebu.

Er mor bizarre fydd gweld Donald J. Trump yn cael ei urddo’n Arlywydd yr Unol Daleithiau, mae ei benodiadau i’w brif swyddi llywodraethol eisoes wedi achosi syfrdan i lawer gan gael ei ddisgrifio fel “a cabinet of billionaires” gan y Seneddwr sosialaidd Bernie Sanders o Vermont. I amgylcheddwyr yn benodol, y dewisiad mwyaf syfrdanol gan Trump oedd cyflwyno Rex Tillerson, prif weithredwr corfforaeth olew ExxonMobil, i fod yn Ysgrifennydd Gwladol y wlad.

Fel pennaeth, bu Tillerson yn parhau â pholisi Exxon o wadu bodolaeth cynhesu byd-eang am flynyddoedd, gan guddio ymchwil mewnol oedd yn dangos bod y gorfforaeth yn gwybod bod y blaned yn cynhesu.

O ganlyniad, mae Tillerson – ‘Ysgrifennydd Tramor’ nesaf America – yn wynebu cyhuddiadau cyfreithiol gan awdurdodau taleithiol Massachusetts ac Efrog Newydd. Mae llys ym Massachusetts wedi gorchymyn ExxonMobil i gydweithredu ag ymchwiliad Twrne Cyffredinol y dalaith. Y nod yw darganfod a oedd y cwmni olew yn gwybod am effaith llosgi tanwyddau ffosil ar newid hinsawdd, ac wedi dweud celwydd wrth y cyhoedd a buddsoddwyr i guddio hynny. Parhau i ddarllen →

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , , , ,

Angen dycnwch Awel Aman Tawe a dewrder Sioux Standing Rock

Posted on Rhagfyr 15, 2016 | Gadael sylw

Fel buddsoddwyr a chefnogwyr i fudiad cymunedol cydweithredol Awel Aman Tawe, mae Charlotte a minnau’n falch iawn y bydd dau dyrbin gwynt Mynydd y Gwryd ger Pontardawe yn dod yn rhan o grid trydan Ynys Prydain o Ddydd Gwener, Rhagfyr 16, ymlaen.

Ar ben Mynydd y Gwryd, dau dyrbin newydd Awel Aman Tawe - yn eironig, yn ymyl hen waith glo brig.

Ar ben Mynydd y Gwryd, uwch Pontardawe, dau dyrbin gwynt newydd Awel Aman Tawe – symbolau o ynni glan ger safle hen waith glo brig.

Rydym yn llongyfarch Dan McCallum a’i dïm yng Nghwmllynfell ar y llwyddiant hwn. Buon nhw’n ymladd am flynyddoedd hir i godi’r tyrbinau yn wyneb arafwch a gwrthwynebiad gan awdurdodau cynllunio a chriw o feirniaid croch.

Neithiwr, cawsom fwynhau Cinio Nadolig a gynhaliwyd gan Awel Aman Tawe yn nhŷ bwyta George IV yng Nghwmtwrch Uchaf. Braf iawn oedd bod yn rhan o gynulliad ardderchog o bobl sydd mor effro i’r peryglon sy’n wynebu’r Ddaear o ganlyniad i Gynhesu Byd-eang. A braf iawn oedd clywed cymaint o Gymraeg yn cael ei siarad wrth i bobl ddod i adnabod ei gilydd.

Cam bach ond arwyddocaol yw llwyddiant Awel Aman Tawe. Dyma enghraifft o sut gall pobl Cymru ddod ynghyd yn eu cymunedau i ddechrau cynhyrchu trydan o ffynonellau di-garbon fel y gwynt, yr haul a dŵr. Mae grwpiau eraill ledled ein gwlad yn gweithio i’r un nod. Dymunwn iddynt hwy, hefyd, lwyddo – er y rhwystrau sydd o’u blaen.

Dyma newyddion da, yma yng Nghymru, wrth i’r flwyddyn ddod i ben o ran potensial gweithgarwch cymunedol. Gallwn ychwanegu at hynny lwyddiant cenedl frodorol y Sioux a’u cyfeillion yn Standing Rock, De Dakota, yr Unol Daleithiau. Wedi misoedd o ddioddef gan swyddogion diogelwch ymosodol, mae’r Sioux newydd ennill cefnogaeth yr Arlywydd Obama i’w hymgyrch i atal cynllwyn cwmni pwerus i wthio pibell olew dan eu tiroedd traddodiadol.

Mae lle i fod yn falch o lwyddiannau tebyg. Ond fe’u henillwyd mewn cyd-destun o ddatblygiadau annisgwyl ac amrywiol achosodd bryder gwirioneddol yn ystod 2016. Dyma flwyddyn, er enghraifft, sydd wedi cyflwyno Brexit a Donald Trump i dywyllu’n dyfodol, sydd wedi gweld militariaeth a dioddefaint dynol ar gynnydd enbyd, ac sydd wedi dangos yn ddi-ymwad bod effeithiau Cynhesu Byd-eang ar gynnydd brawychus.

Wrth gamu i 2017, cofiwn yr hen ymadrodd nad oes angen dim arall ar ddrygioni i lwyddo na bod pobl dda yn gwneud dim. Felly, i fynnu byd gwell, meddiannwn dycnwch Awel Aman Tawe yng Nghymru, a dewrder y Sioux yn Ne Dakota.

Dymunwn Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i bawb ohonoch!

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn ynni adnewyddol

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , , , ,

Pwy sy’n dangos arweiniad call a chyfrifol i’r byd wrth i’r Ddaear boethi ar garlam?

Posted on Tachwedd 16, 2016 | Gadael sylw

Triawd o ddinasoedd. Dwy ohonynt yn brolio enwau cyfarwydd ledled y byd. Llefydd pwysig. Cynefinoedd y mawrion. Y drydedd yn adlais o’r cynfyd, hen werddon rywle yn unigeddau Morrocco, yn perthyn i’r gorffennol.

Gweinidog Tramor Morrocco, Salaheddine Mezour (chwith) a Gweindog Amgylcheddol Ffrainc, Segolene Royal (dde) yn lansio cynhadledd COP22 ym Marrakech

Gweinidog Tramor Morrocco, Salaheddine Mezour (chwith) a Gweinidog Amgylcheddol Ffrainc, Segolene Royal (dde) yn lansio cynhadledd COP22 ym Marrakech

Ond pa un sy’n gwneud cyfraniad call a chyfrifol at y Ddaear a’i phobl a’i holl fywyd naturiol yr wythnos hon? Dewiswch chi:

Washington? – Sioe Reality Arswydus gyda Donald Trump a’i gang o Wadwyr Newid Hinsawdd (“Twyll yw cynhesu byd-eang a grewyd gan y Tseineaid i ddinistrio economi  America”!) yn tramwyo coridorau’r Tŷ Gwyn – gan baratoi i lywodraethu gwlad fwyaf pwerus y byd.

Llundain? –  ‘Whitehall Farce’ gyda’r Pantomeim Dame Theresa May a’u clowniau Ceidwadol yn dychmygu y bydd Britannia – o ganlyniad i Ffolineb Enfawr Refferendwm Ewrop – yn hwylio’n ysblennydd eto ar donnau Masnach Rydd. Dim pryder am stormydd ffyrnicach cynhesu byd-eang.

Marrakech?  Marrakech? – Cynrychiolwyr 200 o wledydd y byd (gan gynnwys America’r Arlywydd Obama) yn paratoi i glymu gweithredoedd wrth Gytundeb Newid Hinsawdd Paris. Wedi clywed llefarydd Asiantaeth Hinsawdd y Byd yn rhybuddio bod 2016 yn debyg iawn i guro 2015 fel y flwyddyn boethaf ers i wyddonwyr ddechrau cofnodi tymheredd y byd. “Mae’r holl arwyddion yn goch,” meddai Omar Baddour o’r WMO wrth Gynhadledd Cop22, “Mae’r ffeithiau yno. Nawr yw’r amser i weithredu. Dydych chi ddim yn gallu negodi gyda deddfau ffiseg.”

I ninnau, fel chithau, siwr o fod, Marrakech sy’n cynrychioli gobaith i’r byd yr wythnos hon tra bod Washington a Llundain yn destun ofnau dwys oherwydd y gwallgofrwydd amrywiol sydd ar gerdded ynddynt.

A dyma un lle bach arall – llai o lawer hyd yn oed na Marrakech hir a balch ei hanes – ond lle sydd hefyd yn cynnal agweddau hanfodol o bwysig i ddyfodol dynoliaeth:

Standing Rock – Tiroedd hanesyddol cenedl y Sioux yng Ngogledd Dakota, yr Unol Daleithiau. Ers yn gynnar eleni, mae wedi bod yn destun ymrafael rhwng heddlu preifat arfog cwmni olew pwerus sydd am yrru pibell olew o Ogledd Dakota trwy Standing Rock ac ymlaen i ganolfan olew yn Illinois. Byddai hefyd yn gwthio trwy diroedd pobloedd cynhenid yr Arikara, y Mandan a’r Cheyenne Gogleddol. Mae’r Indiaid yn gwrthod, gan geisio gwarchod eu tiroedd am resymau diwylliannol a chrefyddol ac oherwydd y bygythiad i’w cyflenwad dŵr. Mae’r cwmni a’r asiantau wedi ceisio’u gwthio o’r neilltu gan ddefnyddio bwledi a chŵn ymosodol. Mae’r Sioux wedi cael eu trin yn anghyfiawn ac yn greulon. Ond mae eu hymgyrch yn ennill cefnogaeth gynyddol ledled y byd, a’r cwmni olew bellach dan bwysau.

Credwn fod Standing Rock, fel Marrakech, yr wythnos hon yn adlewyrchu’r mathau o agweddau sy’n hanfodol os ydym i lwyddo i ffrwyno newid hinsawdd a gwarchod y Ddaear er budd pobl a natur. Mae Washington a Llundain, ar y llaw arall, yn cynrychioli’r pwyslais ar rym a chyfoeth sy’n fygythiad i ni gyd.

Safwn gyda Standing Rock a Marrakech.

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Newid Hinsawdd

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Llifogydd cynhesu byd-eang yn bygwth cynlluniau Dinas Abertawe

Posted on Hydref 20, 2016 | Gadael sylw

Fe ddylen ni wedi bod yn ymateb ers amser maith i’r rhybuddion gwyddonol cynyddol am y niwed ddaw i bawb ohonom gyda chynhesu byd-eang. Ond cawsom ein hudo gan glochdar y Gwadwyr fu’n mynnu mai dychryn di-sail yw’r cyfan.

Ond bellach, mae gwleidyddion Abertawe – lle rydyn ni, cyhoeddwyr gwefan Y Papur Gwyrdd, yn byw – yn gorfod wynebu’r effeithiau niweidiol hynny. Mae cynghorwyr Dinas a Sir Abertawe wedi cael clywed bod sicrwydd llifogydd gan Afon Tawe a’r môr yn peryglu holl strategaeth ail-ddatblygu canol ein dinas. Yr  achos yw’r stormydd glaw ffyrnicach a’r codiadau yn lefel y môr sy’n ganlyniad i gynhesu byd-eang.

Ofnau bod lifogydd gan for ac afon yn bygwth cynlluniau mawr Cyngor Abertawe

Ofnau bod lifogydd gan for ac afon yn bygwth cynlluniau mawr Cyngor Abertawe

Yn benodol, gosodwyd adroddiad gerbron cabinet y cyngor sy’n rhybuddio y bydd llifogydd yn effeithio’n gynyddol trwy’r degawdau nesaf ar ardaloedd glannau Afon Tawe a’r Marina, safle Dewi Sant ger Canolfan Siopa’r Quadrant, Heol Ystumllwynarth a chartrefi ardal boblog Sandfields.

Mae tywod yn codi at lefel pier Afon Tawe ac yn aml yn cael ei chwythu i ffordd y Mwmbwls.

Mae tywod yn codi at lefel pier Afon Tawe ac yn aml yn cael ei chwythu i ffordd y Mwmbwls.

Mae’r goblygiadau yn bell-gyrhaeddol iawn i Abertawe.

“Yn y pendraw,” medd yr adroddiad, “fe fydd y risgiau [o lifogydd] yn atal datblygiad a buddsoddiad mewn nifer o brosiectau datblygu ac adfer allweddol ynghanol y ddinas.”

Mae swyddogion yn mynnu nad oes perygl yn y tymor byr, ond maen nhw’n gwneud yn glir bod y llifogydd yn mynd i ddigwydd a bod angen creu amddiffynfeydd i warchod dinas Abertawe (fel dinasoedd glan môr eraill ledled y blaned) rhag y dyfroedd.

Y cefndir lleol i hyn yw bod Cyngor Abertawe wedi bod wrthi’n trafod cynllun enfawr i gysylltu canol y ddinas gyda datblygiad newydd ar safle glan môr y Neuadd Sirol bresennol sydd i’w chwalu.

Cost y cynllun hwnnw fyddai £500 miliwn. Mae cryn heip wedi bod.

  • Ar safle Dewi Sant ynghanol Abertawe edrychir ymlaen at godi arena gyda 3,500 sedd ar gyfer achlysuron rhyngwladol, adeiladu tŵr newydd ar gyfer fflatiau mor uchel â’r Tŵr Meridien presennol, strydoedd siopa, tai bwyta, sinema, sgwâr cyhoeddus a chysylltiadau gwell â’r promenâd.
  • Ac ar safle Neuadd y Sir ar lan y môr, bwriedir codi mwy o eto o lefydd byw ac o dai bwyta.

Ond mae’r freuddwyd fawr hon bellach mewn perygl wrth i realiti effeithiau cynhesu byd-eang sobri gwleidyddion a datblygwyr. Parhau i ddarllen →

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Gwyddoniaeth, Newid Hinsawdd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , , ,

Darlithoedd cyhoeddus gan yr Athro Gareth Wyn Jones

Posted on Ionawr 9, 2016 | Gadael sylw

Llongyfarchiadau i wefan Llen Natur ac i Duncan Brown yn benodol am eu gwaith pwysig wrth barhau i geisio darbwyllo pobl ynghylch bygythiad Cynhesu Byd-eang a Newid Hinsawdd.

A llongyfarchiadau, hefyd, i bapur wythnosol Y Cymro am gyhoeddi erthygl bwerus gan Duncan fel prif stori eu tudalen blaen ar Ragfyr 29, sef ‘Boddi’r byd – gwirionedd annifyr ac anghyffyrddus am ein tywydd a’n hinsawdd’.

Mae gwefan Y Papur Gwyrdd yn falch i hysbysu’r darlithoedd a’r trafodaethau gan yr Athro Gareth Wyn Jones sydd i’w cynnal dan nawdd Llen Natur a Chanolfan Bro Llanwnda yn Llanwnda, Caernarfon, ar Chwefror 4 a 18. Gweler y poster sydd gyda’r post hwn am y manylion. Gobeithio bydd y ganolfan yn llawn dop.

[Gweler hefyd erthyglau’r Gareth Wyn Jones ar dudalen arbennig o’r wefan hon.]

Poster Darlithoedd Gareth Wyn Jones Chwef 2016

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Newid Hinsawdd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , ,

Cynhadledd Paris – rheswm dathlu? Ynteu brawychu?

Posted on Rhagfyr 30, 2015 | Gadael sylw

RHESWM dathlu oedd i 195 o wledydd gytuno yng Nghynhadledd Newid Hinsawdd Paris bod rhaid cadw tymheredd atmosffer y cyfanfyd rhag codi mwy na 20C yn uwch na’r cyfnod cyn y Chwyldro Diwydiannol.

Ond i ninnau, yn eironig, rheswm brawychu oedd iddynt fynd ymhellach na hynny. Syndod na ddisgwylid gan y mwyaf pybyr ymhlith ymgyrchwyr yr amgylchedd oedd i arweinwyr y gwledydd fynnu datgan hefyd y dylid anelu at gadw’r codiad i ddim mwy na 1.50C.

Ond pam? – Pam brawychu ac nid dathlu wrth i nod yr atalfa ar nwyon tŷ gwydr, a’r cynhesu cysylltiedig, gael ei chodi’n uwch nag y gobeithiwyd?

Ban KI-Moon UN Paris conference closing Rhag 12 2015

Wrth i Gynhadledd Newid Hinsawdd Paris ddod i ben gyda chytundeb heriol a dewr, Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig, Ban Ki-Moon, gyda Christiana Figueres, pennaeth Fframwaith Newid Hinsawdd y CU, a Laurence Fabius, Gweinidog Tramor Ffrainc a Llywydd y cynhadledd.

Yr ofn y tu ôl i’n brawychu ninnau oedd bod hyn wedi’i gytuno gan wleidyddion yn cynrychioli’r 195 gwlad, nid gan wyddonwyr neu arbenigwyr eraill, ond gan wleidyddion.

Dyma bobl sydd, fel arfer, yn gorfod gosod pryderon eu llywodraethau yn gyntaf, pobl sydd yng ngafael sefydliadau a gwasanaethau sifil eu gwledydd,sydd dan ddylanwad parhaus y diwydiannau carbon grymus ers y 1970au, sydd dan lach cegau mawr a meddyliau gwag ac obsesiynol y Gwadwyr Newid Hinsawdd ar draws y cyfryngau, ie, gwleidyddion normal yn siglo yn eu pwyllgorau a’u cynadleddau yn ôl awelon polau piniwn beunyddiol.

Serch hyn i gyd, roedd y gwleidyddion a’u timau ym Mharis wedi rhybuddio’r byd bod y Cynhesu Byd-eang sy’n ein hwynebu yn galw am fwy o lawer o ymateb gennym os oes rhywfaint o gyfyngu i fod arno.

Hynny yw, rhoesant eu sylw llawn – mewn sawl cyfarfod rhag-baratoadol ar ben y gynhadledd ei hun – i’r esboniadau gwyddonol o’r hyn sy’n digwydd i systemau naturiol y Ddaear. Ac fe gawsant eu syfrdanu. Gwelsant wir ddifrifoldeb y perygl. A dyna sydd wedi ein brawychu ni.

Al Gore Paris UN Conference closing Rhag 2015

Cyn Is Arlywydd yr Unol Daleithiau, Al Gore, a Segolene Royal, Gweinidog Ecoleg Frainc, yn croesawu’r cytundeb.

Nid oes modd gwadu bellach. Y cwestiynau yw pa mor ddrwg fydd effeithiau Newid Hinsawdd, beth a allwn ei wneud i leihau ar yr allyriadau carbon a’r nwyon tŷ gwydr eraill sy’n ei achosi, a sut awn ati i warchod cymunedau dynol – yn ddinasoedd mawr a phentrefi man – ledled y Ddaear yn erbyn llifogydd, sychder, codiadau mewn lefelau’r môr ac ati.

Ledled gwledydd Prydain mae’r Gaeaf hwn, eto, yn profi’n Aeaf o lifogydd enbyd. Clywn am dywydd eithafol, hefyd, mewn gwledydd eraill ledled y byd. Mae’n digwydd.

Na, nid dathlu ond brawychu. O ganlyniad, ffarweliwn â phob Pollyana o obaith di-sail. Taflwn ein hunain – yn Gymraeg os gallwn – i hybu mudiadau fel Cyfeillion y Ddaear, Greenpeace a 350.org sy’n ymgyrchu er gwarchod dynolryw, a byd natur yn gyfan, fel ein prif flaenoriaeth.

Addaswn ein bywydau personol fel ein bod yn cyfrannu llai at y cynhesu mawr ac yn defnyddio llai ar adnoddau’r Ddaear.

A gwasgwn ar wleidyddion lleol i wynebu realiti Cynhesu Byd-eang a Newid Hinsawdd. Apeliwn arnynt i ymateb yn greadigol ac yn ddewr i rybudd dwys cynrychiolwyr y 195 gwlad yng Nghynhadledd hanesyddol Paris yn Rhagfyr 2015. Mae’n hwyr yn y dydd.

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Newid Hinsawdd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , ,

Ar drothwy cytundeb o bwys enfawr – neu siom arall? Ond nid pawb sy’n malio!

Posted on Rhagfyr 11, 2015 | Gadael sylw

YN rhifyn Hydref- Tachwedd 2009, roedd hen gylchgrawn papur Y Papur Gwyrdd yn rhoi sylw canolog i Gynhadledd Newid Hinsawdd y Cenhedloedd Unedig oedd i’w chynnal yn ninas Copenhagen ym mis Rhagfyr.

Roedd llawer o optimistiaeth y byddai cytundeb cadarn a llym i dorri allyriadau carbon y cael ei gadarnhau yn y gynhadledd honno. Ond roedd y pennawd ar ein clawr yn adllewyrchu ein hamheuon ni: ‘Cyfarfod pwysicaf dynoliaeth: Wedi’r trafod hinsawdd – gwen neu ddagrau i For-forwyn Fach Copenhagen?’

A siom enfawr a fu: dim cytundeb i dorri dim ar allyriadau, a’r trafodaethau ymhlith arweinwyr y gwledydd ar chwal. Cyfrifir cynhadledd Copenhagen fel un o fethiannau mwya’r mudiad i ddeall a gwarchod y systemau naturiol sy’n cynnal dynoliaeth.

Ond, fe gafwyd un cytundeb o bwys – sef nodi nad ddylid mynd y tu hwnt i gynnydd o 2 gradd centigradd yn nhymheredd atmosoffer y Ddaear ers y Chwyldro Diwydiannol gan y byddai hynny’n achosi anrhefn hinsawdd.

A dyma ni ym mis Rhagfyr 2015 yn falch iawn i ddeall – er gydag ofnau naturiol – bod cytundeb go iawn ar fin cael ei lofnodi o fewn y dydd nesaf yng Nghynhadledd Newid Hinsawdd Paris i dorri allyriadau carbon fel na fydd y tymheredd yn codi mwy na nid 2.0 gradd ond o 1.5 gradd!

Mae hyd yn oed awgrymu cyfyngiad i 1.5 gradd o gynnydd yn lle 2.0 yn arwydd bod arweinwyr gwleidyddol yn ei dallt hi o’r diwedd – yn deall difrifoldeb y rhybuddion sy’n cael eu datgan mor daer gan wyddonwyr arbennigol ynghylch Cynhesu Byd-eang a Newid Hinsawdd.

Gobeithiwn o waelod calon mai dyna fydd canlyniad Cynhadledd Paris, gan gysylltu’r ddinas honno gyda Gobaith yn lle’r tristwch enbyd ddaeth yn sgil y saethu a’r llofruddio creulon gaed yno yn ddiweddar.

Ond nid pawb sy’n gweld pethau fel ninnau. Nid pawb sy’n malio. Siom oedd gorfod gosod nodyn fel hyn ar Facebook y bore heddiw wedi clywed y sylw a roddwyd i’r pwnc tyngedfennol hwn ar rhaglen Post Cynnar Radio Cymru:

‘Anghyfrifol o Radio Cymru i drin Newid Hinsawdd fel adloniant bore ‘ma. Cawsant dipyn o hwyl trwy gael David Davies, AS Mynwy a Gwadwr Newid Hinsawdd, i ‘drafod’ y pwnc gyda’r Athro Gwyn Vaughan Prifysgol Mancenion. /  Irresponsible of Radio Cymru to treat Climate Change as entertainment this morning. They had a bit of fun by getting David Davies, Monmouth MP and notorious Climate Change Denier, to ‘discuss’ with Prof Gwyn Vaughan of Manchester University!  Job done Radio Cymru?’

Gobeithiwn am gydcord ar sail gwybodaeth a deallusrwydd ym Mharis, cydgord allai weddnewid er gwell dyfodol pobl y Daear a holl ffurfiau amrywiol byd natur.

 

 

Gadael sylw

Cyhoeddwyd yn Newid Hinsawdd, Pobl a Byd, Uncategorized

Tagiwyd , , , , , , , , , , , , ,