Tag Archives: John Houghton

Diolch am y draenogod, yr ystlumod, y barnwyr, BP – a mwy – sy’n codi calon yng nghyfnod Covid

Ynghanol pryderon Covid 19, peryglon cynyddol Cynhesu Byd-eang, a bygythiad Donald Trump, braf nodi ambell i beth sy’n codi calon yn ddiweddar. Er enghraifft …

  • Gwaedd ataf gan Charles drws nesa’ – “Hey, Hywel, did you know there’s a hedgehog about?”  Dyma newyddion da gan fod ein draenogod lleol yma yn ein rhan ni o Heol y Ficerdy wedi diflannu ar ôl i’w nyth gael ei chwalu, a hynny gryn amser yn ôl. Croeso!

    Ein gardd – yn edrych ymlaen at groesawu draenogod ac ystlumod …

  • Deall bod Americanwyr Brodorol Oklahoma yn llawenhau ar ôl ennill achos arwyddocaol iawn yn Uchel Lys yr Unol Daleithiau – achos McGirt v Oklahoma. Penderfynodd y barnwyr, o 5 v 4, bod hawliau a gytunwyd mewn cytundebau rhwng Llywodraeth ymwthiol Washington ag arweinwyr cenedl y Creek yn y 19eg Ganrif yn parhau mewn grym. Yn annisgwyl iawn, cafodd y 5 eu harwain gan y barnwr ceidwadol Neil Gorsuch a benodwyd gan Donald Trump. Yn fras, golyga hyn mai cyfreithiau a sefydliadau llywodraeth yr ‘Indiaid’ sy’n ben yn eu tiroedd nhw ac nid Llywodraeth Daleithiol Oklahoma. Cyfiawnder!
  • Llwyth o eirin duon bach yn aeddfedu’n gyflym ar ein coeden Damson, powlenni o gyrens coch a du wedi’u casglu, rhiwbob blasus wedi cyfrannu at sawl tarten a chrymbl hyfryd, a llu o tomatos nawr yn cochi yn ein tŷ gwydr bach.
  • Ar gyfarfod Zoom o aelodau Academi Celfyddydau a Gwyddoniaeth America , clywed Naomi Oreskes (awdur cyfrol Merchants of Death) yn dadlau mai’r ffordd orau i berswadio pobl sy’n ‘gwrthod’ gwyddoniaeth yw trwy ymateb yn nhermau eu hofnau amrywiol. Er enghraifft, o wynebu amharodrwydd pobl grefyddol ffwndamentalaidd i dderbyn damcaniaeth Esblygiad, y peth i wneud, meddai, yw eu cyfeirio at ddadleuon yr Athro Syr John Houghton. Sef y gwyddonydd blaenllaw a’r Cristion o Gymro, awdur The Search for God: Can Science help? Felly, y parch uchel at Syr John yn parhau er i ni ei golli yn ddiweddar i Covid 19.
  • Gweld nodyn hapus gan ein ffrind Angharad ar dudalen Wepryd Cymuned Llên Natur yn dathlu bod ystlumod yn hedfan eto o gwmpas ei chartref yn ardal Tirdeunaw ychydig yn uwch na ni ar fryniau Abertawe. Fel gyda’r draenogod, ry’n ni heb weld ystlumod yn Heol y Ficerdy, Treforys, ers rhai blynyddoedd. Felly, o glywed y newyddion da o Dirdeunaw, parhawn i hybu gwybed yn ein gardd trwy blannu amrywiaeth o goed a blodau, a thrwy ofalu am ein pwll dŵr (sydd eisoes yn gynefin i fadfallod). Ac edrychwn yn obeithiol tua’r nen – am ystlumod.
  • Falch i glywed datganiad BP eu bod yn bwriadu lleihau maint yr olew a nwy a gynhyrchir ganddynt o 40% – o gymharu â 2019 – erbyn 2030. Greenpeace yn croesawu hyn ac yn galw ar Shell i ddilyn esiampl BP: “Mae hi fel bod Nadolig wedi dod yn gynnar – er, ar yr un pryd, yn ddegawdau yn hwyr.”

Ydyn, mae pethau fel hyn yn codi calon. Ac awn ymlaen i wisgo’n mygydau, golchi ein dwylo, a chadw pellter cymdeithasol, er mwyn helpu’n gilydd. Oherwydd, o edrych ar brofiadau trist pobl ledled ein Daear, mae’n amlwg bod bygythiad Covid 19 ymhell o fod ar ben.

Cofio John Houghton – gwyddonydd a phroffwyd y Ddaear

Gyda thristwch, ond gyda diolch hefyd, rydym am ymuno â’r teyrngedau lu sy’n cael eu datgan yn rhyngwladol i’r gwyddonydd o Gymro, yr Athro Syr John Houghton, a fu farw o effeithiau Covid 19 yn 88 oed.

Cofir am Syr John fel un o ffigyrau mwya’ blaenllaw’r Cenhedloedd Unedig fu’n rhybuddio ers degawdau am fygythiad cynyddol Cynhesu Byd-eang a Newid Hinsawdd.

I ni yn Y Papur Gwyrdd, cofiwn amdano fel dim llai na phroffwyd Cymreig. Er y sen anghyfrifol a daflwyd ar ei rybuddion gyhyd, bu’n galw arnom yn ddi-ball i ymateb yn gall a chyflym i enbydrwydd Newid Hinsawdd.

Y gwyddonydd Syr John Houghton yng Nghynhadledd Newid Hinsawdd Bangor, 2011 – dan gadeiryddiaeth Dafydd Iwan

Rydym yn falch i allu dweud iddo fod yn gyfaill da i’r Papur Gwyrdd. Bu’n hapus i rannu ei bryderon a’u rhybuddion yn y cylchgrawn wedi iddo ymddeol i Aberdyfi,  a hynny er ei fod yn dal yn brysur yn teithio i ddarlithio mewn cynadleddau rhyngwladol.

Roedd John Houghton yn falch i arddel ei Gymreictod. Roedd yn un o sylfaenwyr Cymdeithas Ddysgedig Cymru. Yn enedigol o bentref Dyserth, cafodd ei addysgu yn Ysgol Ramadeg y Rhyl ac ym Mhrifysgol Rhydychen. Enillodd ddoethuriaeth yno, gan ddod yn Athro Ffiseg Atmosfferig.

Bu wedyn yn Brif Weithredwr Swyddfa Meteoroleg y DG. Bu ynghanol sefydlu Paneli Rhynglywodraethol y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd ym 1988 a bu’n un o’r Is-gadeiryddion cychwynnol. Bu’n brif awdur tri o adroddiadau’r corff canolog o bwysig hwnnw.

Yn 2007, gydag Al Gore, derbyniodd Wobr Nobel ar ran gwyddonwyr y Cenhedloedd Unedig am eu harweiniad wrth geisio ffrwyno Cynhesu Byd-eang. Dyfarnwyd Gwobr Byd Gwyddoniaeth Albert Einstein iddo’n bersonol yn 2009.

Roedd Syr John yn awdur llyfrau ac adroddiadau ar bwnc gwyddoniaeth Cynhesu Byd-eang gan gynnwys Global Warming: The Complete briefing (Cambridge University Press). .

Yn annisgwyl, efallai, roedd hefyd yn Gristion brwdfrydig – yn flaenor gyda’r Presbyteriaid yn Aberdyfi ac yn awdur llyfrau ‘Does God play dice?’ ac ‘The Search for God. Can Science Help?’  Yn addas iawn, roedden ni’n dau o’r Papur Gwyrdd wedi cael cwrdd a chael sgwrs ag e yn 2011 wrth iddo ddarlithio yn y Gynhadledd ar Newid Hinsawdd a gynhaliwyd gan Bresbyteriaid, Bedyddwyr ac Annibynwyr Cymraeg Cymru ym Mangor. Parhau i ddarllen