DIOLCH yn fawr iawn i’r Athro Gareth Wyn Jones am yr arweiniad mae wedi rhoi i’r genedl ar bwnc yr amgylchedd a pherthynas Dynoliaeth a’r Ddaear yn ei golofn wythnosol yng nghylchgrawn Golwg.
Roedd yn flin gennym ddarllen ei fod yn dod a’i ysgrifau gwerthfawr i ben gyda’r golofn oedd yn rhifyn Ionawr 9 – hynny wedi’i ysgrifennu yn swn stormydd a thonnau ffyrnig ac arwyddocaol cychwyn 2014.
Fel gwyddonydd yn y maes, daeth yr Athro a’i resymegu clir a ffeithiau cadarn wrth bwysleisio’r bygythiad difrifol sy’n ein hwynebu o ganlyniad i gynhesu byd-eang anwadadwy a’r newid hinsawdd sy’n ganlyniad iddo.
Bu’n tynnu’n sylw, hefyd, at y llygru difrodol sy’n cael ei achosi gennym i systemau naturiol y Ddaear sy’n ein cynnal, a’r gwasgu gwallgof geir ar adnoddau’r blaned gan gwmniau carbon fel olew a glo.
Bu’n haeddiannol hallt ei feirniadaeth o’r drefn gyfalafol fyd-eang sy’n ein hyrddio i ganol problemau enbyd. Ond bu’n ein hatgoffa, yn ogystal, o amharodrwydd cymaint ohonom i godi llais yn erbyn yr orthodocsi gwleidyddol ac economaidd sy’n ei chynnal.
“Mae costau ein parlys yn cynyddu,” meddai’r Athro Jones yn ei golofn olaf, ” … Am y tro cyntaf mewn hanes, mae gweithgareddau dyn yn newid cylchoedd geofywydegol ein planed … Menter [anodd] yw newid ein meddylfryd a gwrthsefyll pwysau’r cwmniau a’r gwledydd sy’n elwa’n enfawr o’r drefn bresennol ac sy’n fwriadol hau amheuon.”
Gobeithio bod yr Athro Gareth Wyn Jones a Golwg yn ystyried cyhoeddi casgliad o’i golofnau. Gallai cyfrol Gymraeg o’r math yna sbarduno cenhedlaeth newydd o brotestwyr Cymreig effeithiol – y tro hwn i ymuno a mudiadau gwyrdd byd-eang sy’n ceisio ffrwyno ffolineb y llosgi carbon cynyddol gan fynnu ein bod yn troi at ynni adnewyddol amrywiol.
Wedi’r cyfan, fel y rhybuddia, mae’n hen, hen bryd i ni gallio!
Y Papur Gwyrdd 